Hiểu đúng về thuế: Nền tảng quan trọng cho sự phát triển bền vững của hộ kinh doanh cá thể
Trong hành trình kiến tạo và duy trì một cơ sở kinh doanh, bên cạnh yếu tố sáng tạo, chất lượng sản phẩm hay dịch vụ, thì việc hiểu và tuân thủ các quy định về thuế là nhân tố vô cùng quan trọng dẫn đến thành công lâu dài. Trong bối cảnh chính sách thuế liên tục cập nhật, đặc biệt từ năm 2025 trở đi, những thay đổi về cách tính cũng như loại thuế mà hộ kinh doanh cá thể phải nộp không chỉ có ý nghĩa pháp lý mà còn ảnh hưởng trực tiếp tới dòng tiền, lợi nhuận và uy tín của mỗi chủ kinh doanh.
Bài viết này sẽ đồng hành cùng bạn – những chủ hộ kinh doanh vừa và nhỏ – giải đáp cặn kẽ các quy định mới nhất, hướng dẫn cách xác định nghĩa vụ thuế một cách chủ động, minh bạch và tối ưu nhất cho hoạt động của mình. Hãy cùng nhau hiểu sâu để ứng dụng linh hoạt, biến rào cản thành lợi thế, yên tâm phát triển kinh doanh!
Cơ sở pháp lý về thuế đối với hộ kinh doanh cá thể: Điểm tựa để doanh nghiệp tuân thủ
- Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14: Hiệu lực từ 01/07/2020
- Nghị định 139/2016/NĐ-CP: Về lệ phí môn bài, hiệu lực 01/01/2017
- Thông tư 92/2015/TT-BTC: Hướng dẫn thuế TNCN & thuế GTGT, hiệu lực 30/07/2015
- Nghị định 22/2020/NĐ-CP: Sửa đổi nghị định về lệ phí môn bài, hiệu lực 25/02/2020
- Nghị định 126/2020/NĐ-CP: Quy định chi tiết quy trình quản lý thuế, hiệu lực 05/12/2020
- Luật Thuế GTGT: Hiệu lực 01/01/2009
- Thông tư 40/2021/TT-BTC: Hướng dẫn chính sách thuế với hộ kinh doanh, hiệu lực 01/06/2021
- Nghị định 70/2025/NĐ-CP: Về bãi bỏ thuế khoán, hiệu lực 01/06/2025
- Nghị quyết 198/2025/QH15: Chính thức xóa bỏ chế độ thuế khoán từ 2026
Để kinh doanh hiệu quả và bền vững, việc cập nhật các văn bản pháp luật mới nhất liên quan đến thuế là không thể thiếu với bất cứ hộ kinh doanh nào.
Năm 2025-2026: Bước chuyển lớn về chính sách thuế hộ kinh doanh cá thể
Bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng (từ 1/6/2025)
Thuế khoán được nhiều hộ kinh doanh quen thuộc, bởi đây là khoản thuế cố định, cơ quan thuế căn cứ vào doanh thu ước tính, đặc điểm kinh doanh và ngành nghề để xác định mức khoán hàng tháng/quý (gồm GTGT & TNCN).
Tuy nhiên, theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP, từ ngày 01/06/2025, hộ kinh doanh cá thể có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên sẽ không còn áp dụng thuế khoán mà phải:
- Chuyển sang phương pháp kê khai (kê khai chính xác doanh thu thực tế từng kỳ)
- Bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử có kết nối với cơ quan thuế thông qua máy tính tiền
Riêng hộ kinh doanh có doanh thu dưới 1 tỷ đồng/năm vẫn được lựa chọn áp dụng khoán hoặc kê khai đến hết 31/12/2025.
Sự chuyển đổi này hướng tới mục tiêu minh bạch hóa hoạt động kê khai thuế, giảm rủi ro thất thu ngân sách đồng thời bảo vệ quyền lợi chính đáng của các chủ kinh doanh.
Bỏ hoàn toàn thuế khoán: Toàn bộ hộ kinh doanh chuyển sang kê khai (từ 2026)
Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết 198/2025/QH15, theo đó:
- Từ 01/01/2026, hình thức thuế khoán sẽ bị xóa bỏ với tất cả hộ kinh doanh
- Tất cả hộ kinh doanh cá thể (không phân biệt doanh thu trên hay dưới 1 tỷ đồng) phải nộp thuế theo phương pháp kê khai
- Cá nhân kinh doanh vẫn được chọn kê khai hoặc nộp theo từng lần phát sinh (nếu phù hợp)
“Sự thay đổi này đòi hỏi các hộ kinh doanh phải chủ động đầu tư vào hệ thống ghi nhận doanh thu, hóa đơn điện tử, kỹ năng kê khai thuế – nhưng đồng thời cũng làm tăng tính minh bạch, hiện đại hóa hoạt động kinh doanh.”
Các loại thuế hộ kinh doanh cá thể phải nộp (áp dụng tới ngày 31/12/2025)
- Lệ phí môn bài (hay còn gọi là thuế môn bài)
- Thuế giá trị gia tăng (GTGT)
- Thuế thu nhập cá nhân (TNCN)
- Các loại thuế khác: Thuế bảo vệ môi trường, thuế tài nguyên, phí/lệ phí khác… (nếu kinh doanh hàng hóa, dịch vụ thuộc diện chịu thuế này)
Lưu ý đặc biệt: Theo quy định mới của Nghị quyết 198/2025/QH15, từ ngày 01/01/2026, chính thức bãi bỏ lệ phí môn bài đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh – một tin vui giúp giảm bớt nghĩa vụ tài chính cho hàng triệu hộ kinh doanh trên cả nước.
Cách tính các loại thuế hộ kinh doanh cá thể đến hết ngày 31/12/2025
1. Cách tính lệ phí (thuế) môn bài
Căn cứ Khoản 2 Điều 4 Nghị định 139/2016/NĐ-CP, Điểm c, Khoản 1, Điều 1 Nghị định 22/2020/NĐ-CP:
| Doanh thu bình quân năm | Lệ phí môn bài |
|---|---|
| Trên 500 triệu đồng/năm | 1.000.000 đồng/năm |
| Trên 300 triệu đến 500 triệu đồng/năm | 500.000 đồng/năm |
| Trên 100 triệu đến 300 triệu đồng/năm | 300.000 đồng/năm |
| Từ 100 triệu đồng/năm trở xuống | Miễn lệ phí môn bài |
| Hộ không thường xuyên/không có địa điểm cố định; hộ sản xuất muối, nuôi trồng, đánh bắt thủy hải sản, dịch vụ hậu cần nghề cá | Miễn lệ phí môn bài |
| Hộ kinh doanh thành lập/thay đổi từ 25/2/2020 | Miễn lệ phí môn bài năm đầu tiên |
Mẹo nhỏ: Cá nhân/hộ kinh doanh thành lập mới (sau 25/02/2020) được miễn thuế môn bài năm đầu tiên – Đừng bỏ lỡ quyền lợi này!
Ví dụ: Hộ kinh doanh A thành lập tháng 8/2024 sẽ không phải đóng lệ phí môn bài năm 2024. Sang năm 2025, nếu doanh thu đạt 250 triệu đồng thì mức thuế môn bài phải nộp là 300.000 đồng.
Việc xác định mức lệ phí môn bài căn cứ vào doanh thu của năm trước – hãy lưu ý khai báo trung thực và lưu trữ chứng từ để tránh những rắc rối không đáng có.
2. Thuế GTGT & TNCN: Quy tắc miễn/giảm & cách tính từng bước
- Trước 31/12/2025: Miễn cả GTGT và TNCN nếu doanh thu ≤ 100 triệu/năm
- Từ 01/01/2026: Ngưỡng doanh thu miễn thuế được nâng lên ≤ 200 triệu/năm
Công thức tính thuế (áp dụng cho cả phương pháp khoán và kê khai):
Số thuế GTGT phải nộp = Doanh thu tính thuế GTGT × Tỷ lệ thuế GTGT
Số thuế TNCN phải nộp = Doanh thu tính thuế TNCN × Tỷ lệ thuế TNCN
Cách xác định doanh thu tính thuế:
- Phương pháp khoán: Doanh thu ấn định, xác lập bởi cơ quan thuế (doanh thu khoán) dựa trên khảo sát hoặc điều tra thực tế.
- Phương pháp kê khai: Doanh thu kê khai thực tế phát sinh trong kỳ (toàn bộ tiền bán hàng hóa, tiền công, tiền gia công, hoa hồng, dịch vụ…).
- Nếu có sử dụng hóa đơn lẻ:
Doanh thu tính thuế = Doanh thu khoán + Doanh thu trên hóa đơn
Lưu ý: Doanh thu tính thuế là tổng tất cả doanh số phát sinh, cho dù đã thu được tiền hay chưa (trừ một số ngoại lệ theo quy định ngành đặc thù).
Thời điểm xác định doanh thu:
- Hộ khoán: Từ 20/11 đến 15/12 năm trước kỳ tính thuế
- Khai lần đầu/thay đổi: Trong vòng 10 ngày kể từ ngày bắt đầu kinh doanh hoặc thay đổi ngành nghề/quy mô
- Kê khai theo hóa đơn điện tử: Tính tại thời điểm bàn giao hàng hóa hoặc hoàn thành dịch vụ
Bảng tra mức thuế suất GTGT và TNCN theo ngành nghề (theo Thông tư 40/2021/TT-BTC)
| Ngành nghề | Tỷ lệ Thuế GTGT | Tỷ lệ Thuế TNCN |
|---|---|---|
| Bán buôn, bán lẻ hàng hóa | 1% | 0,5% |
| Bán hàng hóa không chịu GTGT/GTGT 0% | 0% | 0,5% |
| Dịch vụ; xây dựng không bao thầu vật liệu | 5% | 2% |
| Dịch vụ thuộc diện không chịu GTGT/GTGT 0% | 0% | 2% |
| Cho thuê tài sản | 5% | 5% |
| Đại lý bảo hiểm, đại lý xổ số, bán hàng đa cấp | 0% | 5% |
| Vận tải, sản xuất, dịch vụ kèm hàng hóa, xây dựng có bao thầu vật liệu | 3% | 1,5% |
| Sản xuất, dịch vụ thuộc đối tượng GTGT khấu trừ 5% | 2% | 1% |
| Hoạt động kinh doanh khác | 2% | 1% |
Lưu ý: Nếu có nhiều ngành nghề kinh doanh thì chủ hộ phải tự tách và tính thuế riêng theo từng tỷ lệ cho từng loại hình.
- Mẹo tối ưu thuế: Chủ động rà soát doanh thu thực tế – Nếu gần sát ngưỡng chuyển giao miễn thuế hoặc miễn thuế môn bài, bạn nên cân nhắc quy trình xuất hóa đơn, doanh số để lên kế hoạch kinh doanh phù hợp, tránh phát sinh thuế không cần thiết.
Hộ kinh doanh chuyển đổi phương pháp tính thuế: Nên khoán hay kê khai?
Ưu – nhược điểm của từng phương pháp
- Phương pháp khoán: Đơn giản trong hồ sơ, thủ tục; chủ động được số thuế nộp hàng kỳ; phù hợp với hộ có quy mô nhỏ, doanh thu ít biến động.
- Nhược: Có thể bị ấn định doanh thu cao hơn thực tế nếu kê khai chưa phù hợp/kịp thời; dễ phát sinh vướng mắc khi cần lấy hóa đơn bán hàng.
- Phương pháp kê khai: Minh bạch, sát thực tế; hỗ trợ tốt việc mở rộng kinh doanh, lấy hóa đơn điện tử; phù hợp xu thế quản lý thuế hiện đại.
- Nhược: Đòi hỏi chủ hộ đầu tư quy trình kế toán, ghi chép xuất nhập doanh thu đầy đủ, có thể phát sinh lỗi nếu chưa quen thao tác.
“Từ 2026, phương pháp kê khai là lựa chọn duy nhất cho mọi hộ kinh doanh cá thể. Chủ động cập nhật kiến thức, trang bị kỹ năng hoặc hợp tác với dịch vụ kế toán tin cậy sẽ giúp bạn chuyển đổi thuận lợi và suôn sẻ.”
Giải đáp thực tiễn: Các câu hỏi thường gặp khi xác định nghĩa vụ thuế
- Hộ kinh doanh cần nộp những loại thuế nào?
Chủ yếu gồm: lệ phí môn bài, thuế GTGT, thuế TNCN. Ngoài ra, có thể phát sinh thuế môi trường, tài nguyên… nếu kinh doanh ngành nghề đặc thù. - Những trường hợp nào được miễn lệ phí môn bài?
Doanh thu ≤ 100 triệu/năm (trước 2026); trường hợp sản xuất muối, nuôi trồng/thủy hải sản; thành lập mới được miễn năm đầu; từ 2026 miễn toàn bộ môn bài. - Khi nào hộ kinh doanh phải chuyển sang phương pháp kê khai?
Từ 1/6/2025: Hộ kinh doanh doanh thu trên 1 tỷ/năm bắt buộc kê khai & hóa đơn điện tử; từ 2026, tất cả phải kê khai. - Công thức tính nhanh thuế GTGT và TNCN?
Số thuế GTGT hoặc TNCN phải nộp = Doanh thu tính thuế x Tỷ lệ thuế GTGT hoặc TNCN - Ngưỡng miễn thuế mới từ 2026 là bao nhiêu?
Miễn thuế GTGT & TNCN cho hộ kinh doanh doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm.
Bí quyết tuân thủ thuế – Không còn là nỗi lo cho hộ kinh doanh cá thể
- Chủ động ghi chép doanh thu và chi phí: Dù quy mô nhỏ, hãy tập thói quen lưu trữ hóa đơn bán ra, phiếu thu mua vào, sổ ghi chép tay hoặc ứng dụng quản lý đơn giản trên điện thoại/máy tính.
- Bám sát các mốc thời gian quan trọng: Khai thuế, nộp thuế, đăng ký hóa đơn điện tử, chuyển đổi phương pháp tính thuế… đều có deadline rõ ràng – đừng chủ quan để tránh phạt đáng tiếc.
- Linh hoạt lựa chọn phương pháp thuế phù hợp: Trước 2026, cân nhắc lựa chọn khoán hay kê khai theo thực tế để tối ưu quyền lợi và hợp pháp.
- Đầu tư cho việc học & cập nhật chính sách tài chính, thuế: Chủ động tìm hiểu thông tin mới, đừng chỉ “nghe nói” mà thiếu xác thực; có thể kết nối chuyên gia hoặc dịch vụ tư vấn uy tín để nhận hỗ trợ thực tiễn.
- Bảo mật thông tin, giấy tờ liên quan: Giấy phép đăng ký, sổ thuế, thông báo thuế… nên lưu file mềm, bản giấy, tránh mất mát gây khó khăn khi quyết toán/nếu có kiểm tra.
“Tuân thủ thuế – Không còn là nỗi lo khi hộ kinh doanh chủ động học hỏi, kết nối cộng đồng và không ngại thay đổi để thích nghi với chính sách mới.”
Cơ hội và thách thức: Chuẩn bị gì trước khi bỏ thuế khoán toàn quốc?
- Đầu tư phần mềm bán hàng, máy tính tiền tích hợp hóa đơn điện tử: Giúp kiểm soát doanh thu chặt chẽ hơn, chủ động kê khai chính xác, kịp thời.
- Chuẩn hóa quy trình xuất hóa đơn: Nắm rõ quy định ai cần lấy hóa đơn, khi nào phải lập hóa đơn điện tử – tránh xuất thiếu sót làm thất thu hay gây lộn xộn sổ sách.
- Bình tĩnh đón nhận thay đổi: Hầu hết các chính sách thay đổi thuế đều có lộ trình, hướng dẫn cụ thể – hãy đọc kỹ, đừng ngần ngại hỏi hoặc tìm chuyên gia giải đáp khi cần.
- Chủ động học hỏi, trao đổi kinh nghiệm cùng cộng đồng: Nhóm hộ kinh doanh, hội thảo tài chính, diễn đàn uy tín là nơi cập nhật thực tế chính sách mới.
Bạn cũng đừng quên theo dõi những thông tin mới cũng như các tư vấn hữu ích từ Kế toán Thuế Online (KTO) để luôn vững vàng trước mọi thay đổi về thuế, kế toán. Bất kỳ thắc mắc hoặc nhu cầu hỗ trợ về thuế hộ kinh doanh, bạn có thể tìm kiếm bài viết, tài liệu và hỏi đáp thực tiễn tại các kênh online của KTO.
Bạn hãy theo dõi các thông tin mới nhất và các tư vấn giá trị từ KTO tại website Kế toán Thuế Online và Facebook KTO.
Lời nhắn gửi tới các chủ hộ kinh doanh cá thể đang chuyển mình theo xu thế mới
Bạn không đơn độc trên chặng đường phát triển kinh doanh tuân thủ pháp luật – hàng triệu chủ hộ kinh doanh khác cũng từng lúng túng khi chính sách thay đổi. Điều quan trọng là bạn đang chủ động tìm hiểu, sẵn sàng thích nghi và luôn chọn giải pháp phù hợp nhất với quy mô và năng lực doanh nghiệp của mình.
Có thể hôm nay bạn cảm thấy quy trình nộp hoặc kê khai thuế phức tạp, nhưng chỉ cần nắm vững những nguyên tắc cơ bản và chủ động cập nhật tin tức, mọi rào cản sẽ dần được tháo gỡ. Đó là sự đóng góp tích cực không chỉ cho bản thân mà còn cùng xây dựng một môi trường kinh doanh minh bạch, bền vững tại Việt Nam. Chúc bạn thành công, an tâm kinh doanh và phát triển mạnh mẽ trong xu thế hội nhập mới!
Nguồn tham khảo
- Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14
- Nghị định 139/2016/NĐ-CP
- Thông tư 40/2021/TT-BTC
- Nghị định 70/2025/NĐ-CP
- Nghị quyết 198/2025/QH15
- Website Tổng cục Thuế, các văn bản hướng dẫn của Bộ Tài chính