Mỗi khi nghĩ đến việc vận hành một hộ kinh doanh, hầu hết chủ hộ đều mong muốn mọi thứ thật minh bạch, đúng pháp luật và tối ưu chi phí. Tuy nhiên, các quy định về thuế thường xuyên thay đổi, nhất là trong giai đoạn chuyển giao chính sách từ khoán sang kê khai, lại càng khiến nhiều anh chị chủ hộ, doanh nghiệp nhỏ cảm thấy băn khoăn. Vậy làm thế nào để dễ hiểu các loại thuế phải nộp, cập nhật thông tin mới nhất và áp dụng đúng cho hộ kinh doanh cá thể? Hãy cùng tôi, một chuyên gia tài chính – kế toán, đồng hành và “giải mã” những điểm chính yếu này – sẽ dễ hơn rất nhiều nếu bạn có cái nhìn hệ thống và một vài bí quyết nhỏ để chủ động ứng phó.
Cơ sở pháp lý và tổng quan về chính sách thuế hộ kinh doanh cá thể
Để đi vào chi tiết, trước hết, bạn cần nhận biết các thay đổi lớn trong chính sách thuế dành cho hộ kinh doanh và cập nhật những văn bản quan trọng. Việc nắm rõ nguồn căn cứ sẽ giúp doanh nghiệp hạn chế tối đa rủi ro khi quyết toán hoặc kiểm tra sau này.
- Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14 (áp dụng từ 01/07/2020)
- Nghị định 139/2016/NĐ-CP về lệ phí môn bài (từ 01/01/2017)
- Thông tư 92/2015/TT-BTC (từ 30/07/2015)
- Nghị định 22/2020/NĐ-CP (từ 25/02/2020)
- Nghị định 126/2020/NĐ-CP (từ 05/12/2020)
- Luật Thuế Giá trị gia tăng (từ 01/01/2009)
- Thông tư 40/2021/TT-BTC (từ 01/06/2021)
- Nghị định 70/2025/NĐ-CP (từ 01/06/2025)
- Nghị quyết 198/2025/QH15 (từ 01/01/2026)
“Chủ động cập nhật, thấu hiểu dòng chảy chính sách thuế sẽ giúp doanh nghiệp nhỏ hóa giải những rủi ro tiềm tàng, thậm chí tận dụng cơ hội ưu đãi và phát triển bền vững.” – Chuyên gia KTO
Các mốc chuyển đổi quan trọng về thuế khoán, kê khai từ 2025–2026
Bước ngoặt từ 2025: Bỏ thuế khoán cho hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng
Từ ngày 01/06/2025, theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP, hình thức tính thuế khoán sẽ không còn áp dụng đối với hộ kinh doanh cá thể có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên. Các hộ này có những thay đổi lớn về quy trình tính thuế, kê khai:
- Chuyển sang phương pháp kê khai.
- Bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử, khởi tạo từ máy tính tiền (kết nối dữ liệu với cơ quan thuế).
Đối với hộ có doanh thu dưới 1 tỷ đồng/năm, giai đoạn chuyển tiếp (từ 01/06/2025 đến hết 31/12/2025) vẫn được lựa chọn giữa khoán và kê khai.
“Giai đoạn chuyển đổi này rất quan trọng. Việc lựa chọn phương pháp thuế phù hợp, hiểu rõ quy định mới sẽ giúp doanh nghiệp nhỏ tránh được những sai sót, chậm trễ đáng tiếc.” – Tư vấn kinh nghiệm thực tiễn
Từ năm 2026: Hoàn toàn bỏ thuế khoán cho mọi hộ kinh doanh cá thể
Theo Nghị quyết 198/2025/QH15 được Quốc hội thông qua:
- Từ 01/01/2026: Bãi bỏ hoàn toàn chế độ thuế khoán.
- Tất cả hộ kinh doanh cá thể đều phải kê khai và tính thuế theo phương pháp kê khai, không phân biệt doanh thu dưới hay trên 1 tỷ đồng/năm.
Riêng cá nhân kinh doanh (không phải hộ cá thể), có thể lựa chọn kê khai hoặc khai thuế theo từng lần phát sinh (theo thực tế bán hàng).
Điều này đồng nghĩa với tương lai, mọi hộ kinh doanh đều cần nâng cao kỹ năng quản lý, thực hiện kê khai thuế, chuẩn bị hồ sơ chứng từ minh bạch.
Những loại thuế hộ kinh doanh cá thể phải nộp
Hiểu rõ các loại thuế giúp bạn chủ động chuẩn bị dòng tiền, hồ sơ, tránh bị động hoặc phát sinh chi phí bất ngờ.
- Lệ phí (thuế) môn bài
- Thuế giá trị gia tăng (GTGT)
- Thuế thu nhập cá nhân (TNCN)
Lưu ý: Ngoài ra, với một số lĩnh vực đặc thù, hộ kinh doanh cũng có thể phải nộp thêm các loại thuế môi trường, thuế tài nguyên, thuế tiêu thụ đặc biệt… nếu hoạt động kinh doanh thuộc đối tượng chịu các sắc thuế này.
“Nắm vững mình thuộc diện chịu loại thuế nào, lúc nào được miễn hoặc không phải nộp thuế sẽ giúp bạn không bao giờ lo bị phạt do nhầm lẫn.” – Mẹo cho hộ kinh doanh mới bắt đầu
Bí quyết tính thuế cho hộ kinh doanh cá thể trước khi sang phương pháp kê khai bắt buộc
1. Cách tính thuế môn bài cho hộ kinh doanh cá thể
- Mức thu lệ phí môn bài dựa trên doanh thu bình quân/năm:
- Trên 500 triệu đồng/năm – 1.000.000 đồng/năm
- Trên 300 triệu đến 500 triệu đồng/năm – 500.000 đồng/năm
- Trên 100 triệu đến 300 triệu đồng/năm – 300.000 đồng/năm
- Dưới 100 triệu đồng/năm – Miễn lệ phí môn bài
- Các trường hợp đặc biệt được miễn: sản xuất muối, nuôi trồng/đánh bắt thuỷ hải sản, dịch vụ hậu cần nghề cá; hộ thành lập mới sau 25/02/2020 (miễn năm đầu tiên)
Mẹo nhỏ: Nếu bạn mở hộ kinh doanh trong năm, hãy chú ý rằng năm đầu tiên sẽ được miễn lệ phí môn bài. Từ năm tiếp theo, mức lệ phí dựa trên doanh thu năm trước. Hãy khai báo doanh thu trung thực, chính xác để đảm bảo quyền lợi miễn/giảm này.
2. Cách tính thuế GTGT và thuế TNCN cho hộ kinh doanh cá thể
- Trước 31/12/2025: Doanh thu <= 100 triệu đồng/năm được miễn thuế GTGT và TNCN
- Từ 01/01/2026: Doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm miễn thuế GTGT và TNCN
Nếu trên mức này, hộ kinh doanh phải nộp theo hai phương pháp (tùy từng giai đoạn): phương pháp khoán hoặc kê khai. Công thức như sau:
Số thuế GTGT phải nộp = Doanh thu tính thuế GTGT × Tỷ lệ thuế GTGT
Số thuế TNCN phải nộp = Doanh thu tính thuế TNCN × Tỷ lệ thuế TNCN
Các tỷ lệ thuế này phụ thuộc vào nhóm ngành nghề mà hộ kinh doanh của bạn đăng ký (xem chi tiết bảng ở phần sau).
Doanh thu tính thuế là gì?
- Trường hợp áp dụng phương pháp khoán: Doanh thu do cơ quan thuế định mức, dựa trên khảo sát thực tế từng hộ kinh doanh.
- Phương pháp kê khai: Doanh thu là tổng doanh thu thực tế phát sinh (tiền bán hàng, hoa hồng, cung ứng dịch vụ… trong kỳ).
Kinh nghiệm chia sẻ: Nhiều chủ hộ kinh doanh chọn cách kê khai doanh thu sát thực tế, lưu giữ chứng từ đầu vào, đầu ra rõ ràng. Điều này giúp tránh việc cơ quan thuế ấn định doanh thu quá cao và tạo thuận lợi khi đối soát hoặc có tranh chấp sau này.
Bảng tra cứu mức thuế suất GTGT & TNCN theo ngành nghề cho hộ kinh doanh cá thể
Tuỳ nhóm ngành nghề, tỷ lệ thuế GTGT & TNCN sẽ khác nhau. Dưới đây là tóm tắt các mức cơ bản (theo Thông tư 40/2021/TT-BTC):
| Ngành nghề | Thuế GTGT | Thuế TNCN |
|---|---|---|
| Phân phối, cung cấp hàng hóa | 1% | 0,5% |
| Bán hàng không chịu thuế GTGT | 0% (hoặc không khai GTGT) | 0,5% |
| Dịch vụ, xây dựng không bao thầu vật liệu | 5% | 2% |
| Dịch vụ không chịu thuế GTGT | 0% | 2% |
| Cho thuê tài sản | 5% | 5% |
| Đại lý bảo hiểm, xổ số, bán hàng đa cấp | 0% | 5% |
| Sản xuất, vận tải, dịch vụ gắn hàng hóa, xây dựng (bao thầu vật liệu) | 3% | 1,5% |
| Hoạt động kinh doanh khác | 2% | 1% |
Mẹo ứng dụng: Nếu bạn có nhiều ngành nghề đăng ký kinh doanh, hãy tách doanh thu theo từng ngành để tính đúng tỷ lệ thuế – vừa tránh sai sót, vừa được hưởng mức thuế đúng ngành nghề và hạn chế tối đa bị truy thu.
“Chủ động xây dựng sổ sách doanh thu theo nhóm ngành nghề sẽ giúp hộ kinh doanh giảm đáng kể thời gian giải trình và rủi ro phạt khi quyết toán.” – Chia sẻ thực tế từ doanh nghiệp nhỏ
Một số câu hỏi thường gặp và bí quyết xử lý về thuế cho hộ kinh doanh cá thể
- Hộ kinh doanh cá thể phải nộp những loại thuế gì? – Chủ yếu gồm thuế môn bài (đến 2026), GTGT, TNCN; có thể thêm thuế môi trường, tài nguyên nếu hoạt động liên quan.
- Mức thuế môn bài được tính ra sao?
- Trên 500 triệu: 1 triệu đồng/năm
- 300–500 triệu: 500 nghìn đồng/năm
- 100–300 triệu: 300 nghìn đồng/năm
- Dưới 100 triệu: miễn phí
- Đặc biệt: miễn năm đầu thành lập mới, sản xuất muối, nuôi trồng thuỷ sản…
- Khi nào hộ kinh doanh phải chuyển sang kê khai thuế?
- Từ 01/06/2025: Hộ có doanh thu từ 1 tỷ trở lên bắt buộc áp dụng kê khai
- Từ 01/01/2026: Mọi hộ kinh doanh đều kê khai, không còn khoán
- Công thức tính thuế GTGT & TNCN hộ cá thể?
- Số thuế GTGT = Doanh thu tính thuế x %GTGT
- Số thuế TNCN = Doanh thu tính thuế x %TNCN
- Doanh thu tính thuế là doanh thu khoán (áp dụng khoán) hoặc doanh thu thực tế phát sinh (kê khai)
- Khi nào được miễn thuế GTGT & TNCN?
- Trước 01/01/2026: Doanh thu <= 100 triệu đồng/năm
- Từ 01/01/2026: Doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm
“Cứ mỗi năm lại có điều chỉnh về ngưỡng miễn thuế, phương pháp kê khai, hay bãi bỏ thuế. Việc chủ động cập nhật và hỏi chuyên gia sẽ giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ tránh cảnh bị ‘vỡ trận’.” – Cảnh báo từ thực tiễn ngành kế toán
Làm gì để tối ưu nghĩa vụ thuế và chủ động giai đoạn chuyển đổi phương pháp kê khai?
- Giữ chứng từ, sổ sách đầy đủ: Hóa đơn đầu vào, đầu ra, hợp đồng, phiếu thu chi – tất cả hãy lưu lại ít nhất 5 năm.
- Chủ động phân loại doanh thu theo ngành nghề: Áp dụng đúng mức thuế suất từng ngành, tránh bị áp chung mức cao.
- Ưu tiên sử dụng hóa đơn điện tử: Giai đoạn 2025–2026, đây là yêu cầu bắt buộc cho nhiều nhóm hộ kinh doanh, đặc biệt khi doanh thu lớn.
- Tham khảo tư vấn chuyên nghiệp: Tận dụng các kênh tư vấn từ công ty hoặc dịch vụ kế toán để hỏi đáp – giúp tránh sai sót và yên tâm khi kiểm tra thuế.
- Luôn cập nhật chính sách thuế mới nhất: Đừng bỏ qua các thông báo thay đổi về miễn giảm, biểu mức thuế… từ cơ quan thuế hoặc nguồn tư vấn uy tín như Kế toán Thuế Online (KTO).
Mẹo nhỏ thực hành
Nếu chưa từng kê khai thuế, hãy tập làm các bảng ghi nhận doanh thu, ước lượng các khoản phải nộp cho từng tháng – điều này giúp bạn “thửa trước” giai đoạn chuyển đổi và tránh sốc khi chuyển sang kê khai chính thức.
Gợi ý nguồn thông tin, tư vấn đáng tin cậy cho hộ kinh doanh
Trong bối cảnh chính sách đang dần thay đổi, chủ doanh nghiệp nhỏ hoặc hộ kinh doanh cá thể nên:
- Theo dõi cổng thông tin chính thức của cơ quan thuế, website pháp luật doanh nghiệp/tài chính.
- Chủ động cập nhật thông tin và tư vấn từ các tổ chức chuyên môn, ví dụ như KTO.
Bạn hãy theo dõi các thông tin mới nhất và các tư vấn giá trị từ KTO tại website Kế toán Thuế Online và Facebook KTO. Việc cập nhật liên tục sẽ giúp bạn không bỏ lỡ các ưu đãi, miễn giảm hay những thay đổi quan trọng về thủ tục thuế.
Tạm kết & động viên
Làm hộ kinh doanh cá thể ở Việt Nam, dù nhỏ hay lớn, đều là một hành trình không dễ dàng. Nhưng tin tôi đi, khi bạn đầu tư một chút công sức tìm hiểu chính sách, nắm vững các nghĩa vụ thuế và chủ động thích nghi với thay đổi, bạn sẽ biến “nỗi lo thuế” thành “nguồn lực phát triển” vững chắc cho gia đình hay đơn vị mình. Đừng ngại đặt câu hỏi, đừng ngần ngại cập nhật thông tin, bạn sẽ luôn tìm thấy những người đồng hành tận tâm, kể cả khi đối diện những thay đổi lớn nhất về thể chế.
Chúc quý doanh nghiệp, các hộ kinh doanh luôn thành công, phát triển bền vững và tự hào là những công dân, doanh nhân tuân thủ tốt nhất quy định của Nhà nước.
Nguồn tham khảo & tài liệu cập nhật
- Luật Quản lý thuế 38/2019/QH14, Nghị định 139/2016/NĐ-CP, Nghị định 22/2020/NĐ-CP, Nghị định 70/2025/NĐ-CP
- Thông tư 40/2021/TT-BTC – Bảng tỷ lệ thuế suất ngành nghề
- Kế toán Thuế Online
- Thông tin, hướng dẫn cập nhật từ Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính