Trong hành trình khởi nghiệp và vận hành doanh nghiệp nhỏ, hay đơn giản chỉ là duy trì một hộ kinh doanh gia đình, mỗi cá nhân, nhóm sáng lập đều khao khát được làm chủ vận mệnh tài chính của mình, góp phần vào nội lực của đất nước. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, minh bạch và hợp pháp lại là thử thách lớn với rất nhiều rào cản: thủ tục hành chính phức tạp, các cuộc thanh tra kiểm tra gây áp lực, khó tiếp cận vốn, mặt bằng sản xuất hoặc các ưu đãi chưa thực sự chạm đến người thực hành kinh tế thực sự. Nhưng, sự đổi thay đã bắt đầu khi những chính sách mới được đưa ra – mở rộng cửa cho kinh tế tư nhân bằng những cơ chế minh bạch, tháo gỡ rào cản và trao quyền cho doanh nghiệp, hộ kinh doanh cá thể, giúp họ phát triển mạnh mẽ hơn.
Những điểm đột phá của Nghị quyết 198/2025/QH15 dành cho kinh tế tư nhân
Khu vực kinh tế tư nhân luôn đóng vai trò then chốt trong quá trình nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo việc làm, thúc đẩy sự đổi mới sáng tạo của nền kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, để phát triển thực chất, cần có hành lang pháp lý vững chắc và những chính sách hỗ trợ kịp thời, minh bạch, khả thi. Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội là một cột mốc mới về cải cách, hướng tới mục tiêu tăng trưởng mạnh cho các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ cũng như các hộ, cá nhân kinh doanh trên cả nước.
Chuyên gia KTO nhận định: “Điều quan trọng nhất với các doanh nghiệp vừa và nhỏ là sự ổn định, minh bạch của môi trường chính sách, đồng thời nhận được hỗ trợ thực sự chứ không chỉ là ưu đãi trên giấy.”
- Cải thiện môi trường kinh doanh như giảm số lần thanh-kiểm tra, ưu tiên thanh tra kiểm tra từ xa dựa trên chuyển đổi số.
- Hỗ trợ tài chính, tín dụng, ưu đãi thuế và tiếp cận đất đai để giúp doanh nghiệp tiết giảm chi phí, đầu tư cho phát triển.
- Chú trọng đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và đào tạo nhân lực – các yếu tố then chốt để doanh nghiệp vươn tầm.
- Thể hiện sự bình đẳng, công bằng giữa các thành phần kinh tế, không phân biệt nguồn lực, bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp.
Chính sách thanh tra, kiểm tra “một lần/năm” – Doanh nghiệp an tâm phát triển
Cắt giảm phiền hà, giảm áp lực cho doanh nghiệp và hộ kinh doanh
Một trong những yếu tố khiến không ít doanh nghiệp, hộ kinh doanh ngần ngại mở rộng quy mô hoặc “ra sáng” chính là nỗi lo bị thanh kiểm tra chồng chéo, kéo dài, thậm chí phát sinh chi phí không chính thức. Nghị quyết 198/2025/QH15 đã quy định rất rõ ràng nguyên tắc thanh-kiểm tra:
- Mỗi doanh nghiệp/hộ/cá nhân kinh doanh chỉ bị thanh tra hoặc kiểm tra tối đa 1 lần/năm cho cùng một nội dung, trừ khi có dấu hiệu vi phạm rõ ràng.
- Nếu đã thanh tra thì không kiểm tra và ngược lại trong cùng một năm.
- Các kết luận kiểm tra, thanh tra phải được công khai minh bạch.
- Xử lý nghiêm mọi hành vi nhũng nhiễu, lạm dụng chức vụ để gây khó khăn cho doanh nghiệp, hộ kinh doanh.
- Ưu tiên áp dụng công nghệ, số hóa dữ liệu để chuyển sang hình thức kiểm tra từ xa, giảm tiếp xúc trực tiếp.
- Trường hợp doanh nghiệp/hộ/cá nhân tuân thủ tốt quy định pháp luật có thể được miễn kiểm tra thực tế.
“Chính sách này không chỉ giúp giảm gánh nặng thời gian và chi phí vô hình mà còn tạo động lực để các hộ, cá nhân kinh doanh tự giác tuân thủ, hướng đến sự minh bạch và uy tín lâu dài.”
Mẹo dành cho doanh nghiệp và hộ kinh doanh
- Hãy chủ động lưu trữ hóa đơn chứng từ, số liệu kế toán đầy đủ, cập nhật sổ sách kịp thời để khi cần sẽ dễ dàng “minh chứng” sự tuân thủ pháp luật.
- Bạn nên thường xuyên tự rà soát nội bộ (“tự kiểm”) để chủ động khắc phục sai sót nhỏ trước khi bị phát hiện.
Thiết lập quy trình nội bộ kiểm tra pháp lý – kế toán định kỳ hằng quý, đơn giản hóa báo cáo bằng phần mềm kế toán tích hợp số hóa.
Bảo vệ quyền lợi và nâng cao trách nhiệm trong xử lý vi phạm
Nghị quyết cũng nhấn mạnh nguyên tắc minh bạch, công bằng trong xử lý các vụ việc và phân định rõ trách nhiệm pháp nhân – cá nhân. Tính nhân văn và thực tiễn của quy định là:
- Ưu tiên giải quyết các vụ việc dân sự, kinh tế bằng biện pháp kinh tế – hành chính trước khi xử lý hình sự.
- Doanh nghiệp, hộ kinh doanh có quyền chủ động khắc phục hậu quả, giảm thiểu thiệt hại trước để được xem xét giảm nhẹ.
- Không áp dụng hồi tố quy định để gây bất lợi cho doanh nghiệp hoặc hộ kinh doanh.
- Nguyên tắc suy đoán vô tội trong quá trình điều tra và xét xử được bảo đảm.
- Việc niêm phong, kê biên tài sản phải đảm bảo chỉ giới hạn trong phần liên quan đến thiệt hại dự kiến và không làm ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh chung.
“Mỗi doanh nghiệp/hộ kinh doanh đều có cơ hội được bảo vệ quyền lợi chính đáng, đồng thời cũng phải chủ động có biện pháp phòng ngừa rủi ro pháp lý ngay từ đầu.”
Chính sách ưu đãi đặc biệt về đất đai, mặt bằng và tài sản công
Nhiều chủ doanh nghiệp nhỏ thường than phiền về việc khó tiếp cận mặt bằng sản xuất hoặc phí thuê cao. Hiểu rõ điều này, Nghị quyết 198/2025/QH15 đã mở rộng chính sách hỗ trợ như:
- Địa phương chủ động dùng ngân sách để hỗ trợ đầu tư hạ tầng khu, cụm công nghiệp, vườn ươm công nghệ.
- Một phần diện tích đất tại các khu công nghiệp/cụm công nghiệp/vườn ươm công nghệ bắt buộc dành riêng cho doanh nghiệp công nghệ cao, khởi nghiệp sáng tạo, doanh nghiệp nhỏ và vừa thuê hoặc thuê lại (ít nhất 20ha hoặc 5% diện tích với các khu thành lập mới).
- Ưu đãi giảm tối thiểu 30% tiền thuê lại đất trong vòng 5 năm đầu cho các doanh nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp nhỏ và vừa thuê mặt bằng tại đây. Phần tiền hỗ trợ này sẽ được Nhà nước hoàn trả cho chủ đầu tư hạ tầng.
- Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa và doanh nghiệp đổi mới sáng tạo được thuê nhà, đất là tài sản công còn chưa sử dụng với chính sách hậu hĩnh, công khai minh bạch thông tin.
Mẹo nhỏ khi tìm kiếm mặt bằng phù hợp
- Luôn ưu tiên khu công nghiệp, cụm công nghiệp hoặc vườn ươm công nghệ được hỗ trợ từ Nhà nước cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, khởi nghiệp – ở đó chi phí thuê sẽ cạnh tranh hơn và có thể được miễn/giảm phí dịch vụ hạ tầng.
- Theo dõi danh mục tài sản công cho thuê do địa phương công bố để phát hiện cơ hội thuê với giá thấp.
Cơ chế hỗ trợ tài chính, tín dụng và đặc biệt là ưu đãi thuế
Cơ hội tốt hơn để tiếp cận nguồn vốn giá rẻ
Bỏ qua nỗi lo chi phí vốn cao, doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh cá thể nay được thụ hưởng:
- Hỗ trợ lãi suất 2%/năm cho các khoản vay thực hiện dự án “xanh”, tuần hoàn hoặc áp dụng các chuẩn ESG (môi trường-xã hội-quản trị).
- Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa mở rộng chức năng: không chỉ cho vay mà còn tài trợ vốn khởi nghiệp, hỗ trợ các quỹ đầu tư địa phương, tiếp nhận nguồn vốn quốc tế…
Ưu đãi thuế và phí “cấp tiến” chưa từng có
- Miễn thuế TNDN 2 năm đầu, giảm 50% thuế trong 4 năm tiếp theo cho doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, công ty quản lý quỹ khởi nghiệp, tổ chức trung gian hỗ trợ khởi nghiệp.
- Miễn thuế TNCN, TNDN khi chuyển nhượng cổ phần, phần vốn góp vào doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.
- Miễn TNCN 2 năm, giảm 50% 4 năm tiếp cho tiền lương chuyên gia, nhà khoa học làm việc tại DN khởi nghiệp, trung tâm nghiên cứu, v.v.
- Doanh nghiệp nhỏ và vừa được miễn thuế TNDN trong 3 năm đầu kể từ ngày cấp GCN Đăng ký DN lần đầu.
- Chi phí đào tạo lại nhân lực cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trong chuỗi giá trị được tính chi phí hợp lệ khi xác định thu nhập chịu thuế.
- Hộ/cá nhân kinh doanh sẽ kết thúc khoán thuế từ 2026, chuyển sang kê khai thuế như pháp nhân, minh bạch và chủ động hơn.
- Lệ phí môn bài chính thức ngừng thu từ 01/01/2026.
- Miễn toàn bộ phí/lệ phí khi xin cấp lại/cấp đổi giấy tờ do sắp xếp bộ máy nhà nước.
“Mức ưu đãi vượt trội, rõ ràng như thế này là động lực rất lớn, khuyến khích các startup, doanh nghiệp nhỏ mạnh dạn ‘ra sáng’, phát triển sáng tạo – đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ và đổi mới sáng tạo.”
Tips áp dụng ưu đãi thuế/phí hiệu quả
- Cần lập kế hoạch thu nhập, dòng tiền, đầu tư/tái đầu tư đồng bộ với lộ trình miễn, giảm thuế để tối ưu lợi ích.
- Tận dụng quỹ phát triển khoa học/công nghệ/doanh nghiệp nhỏ và vừa để nhận hỗ trợ tài chính lẫn tư vấn.
Từ 2026, chú ý không còn “khoán thuế”, hãy bắt đầu chuẩn hóa hóa đơn, sổ sách và làm quen với phần mềm khai thuế điện tử từ sớm để tránh bị “ngợp” khi chuyển đổi.
Ưu tiên doanh nghiệp nhỏ và vừa trong đấu thầu, mua sắm công
Nhằm tạo “sân chơi” cân bằng hơn:
- Các gói thầu xây lắp, mua sắm hàng hóa, hỗn hợp dưới 20 tỷ đồng từ nguồn ngân sách Nhà nước sẽ dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa dự thầu.
- Ưu tiên doanh nghiệp do thanh niên, phụ nữ, dân tộc thiểu số, người khuyết tật làm chủ hoặc doanh nghiệp ở khu vực đặc biệt (miền núi, biên giới, hải đảo).
- Nếu chưa có doanh nghiệp nhỏ và vừa nào đạt chuẩn, mới tiến hành đấu thầu lại với các đơn vị lớn hơn.
Đây là tín hiệu tích cực để doanh nghiệp nhỏ tham gia sâu hơn vào các dự án công lẫn chuỗi cung ứng trong nước.
Đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và nâng cao năng lực quản trị
Khi cạnh tranh ngày càng quyết liệt, việc liên tục đổi mới, chuyển đổi số và xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao quyết định sự sống còn của doanh nghiệp tư nhân.
- Doanh nghiệp được trích tới 20% thu nhập tính thuế tạo lập quỹ phát triển khoa học – công nghệ – đổi mới sáng tạo.
- Được tính vào chi phí hợp lệ tới 200% thực tế chi cho nghiên cứu phát triển khi xác định thu nhập chịu thuế.
- Nhà nước hỗ trợ, cung cấp các nền tảng số, phần mềm kế toán miễn phí cho doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, hộ/cá nhân kinh doanh.
- Thực hiện chương trình đào tạo, bồi dưỡng tới 10.000 CEO tới năm 2030.
- Cung cấp miễn phí dịch vụ tư vấn pháp lý, kế toán – thuế, nhân sự cho các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, hộ/cá nhân kinh doanh.
“Bí quyết của mọi doanh nghiệp nhỏ là tận dụng tối đa ưu đãi và các chương trình đào tạo để nhanh chóng tiếp cận công nghệ, quản trị hiện đại – giúp tiết kiệm thời gian, chi phí mà lại ‘bắt cơ’ tăng trưởng bền vững.”
Tip nhanh về chuyển đổi số, quản trị
- Hãy chủ động tiếp cận và sử dụng phần mềm kế toán – quản lý bán hàng – hóa đơn điện tử tích hợp ngay từ giai đoạn đầu, giúp việc chuyển đổi số dễ dàng về sau.
- Lĩnh vực nào chưa mạnh, hãy tận dụng các chương trình bồi dưỡng miễn phí từ Nhà nước hay hiệp hội, nhóm ngành.
Chính sách hỗ trợ hình thành doanh nghiệp vừa, lớn và hướng ra toàn cầu
Không chỉ giúp doanh nghiệp nhỏ, cá thể phát triển, Nghị quyết còn đặt nền móng xây dựng chương trình:
- Phát triển 1.000 doanh nghiệp tiêu biểu, tiên phong đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và ngành công nghệ cao.
- Hỗ trợ doanh nghiệp “Go Global” – vươn ra quốc tế về thị trường, vốn, thương hiệu, bảo hiểm, logistics, tư vấn pháp lý, M&A (mua bán, sáp nhập), kết nối với tập đoàn đa quốc gia, giải quyết tranh chấp thương mại–kinh doanh.
Đây là tiền đề vững chắc để các doanh nghiệp trẻ, có tham vọng phát triển thành tập đoàn quốc gia, vươn tầm khu vực.
Thời hạn, trách nhiệm và lộ trình thực hiện các cơ chế chính sách mới
- Bộ ngành, địa phương được giao rà soát, sửa đổi, hoàn thiện pháp luật về đất đai, đầu tư kinh doanh, đất đai… chậm nhất 31/12/2026 để thể chế hóa đầy đủ các nội dung của Nghị quyết này.
- Ngay trong năm 2025, sẽ hoàn thành loại bỏ các quy định kinh doanh không cần thiết, giảm tối thiểu 30% thời gian xử lý thủ tục, 30% chi phí tuân thủ pháp luật và tiếp tục tinh giản mạnh về sau.
- Thiết lập rõ cơ chế phản hồi, đánh giá rào cản, vướng mắc của doanh nghiệp/hộ kinh doanh và giải quyết thống nhất giữa các cấp, ngành, địa phương.
- Tăng cường giám sát, đề cao trách nhiệm người đứng đầu, minh bạch, chống nhũng nhiễu, thất thoát hay trục lợi chính sách.
Gợi ý thực tế: Doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh nên bắt đầu thế nào?
- Chủ động tìm hiểu cập nhật văn bản, hướng dẫn mới từ các cơ quan quản lý, website, các kênh tư vấn uy tín.
- Làm rõ, chuẩn hóa hoạt động kế toán – thuế – sổ sách doanh nghiệp ngay từ khi bắt đầu/khi chuyển đổi hình thức kinh doanh.
- Tận dụng các chương trình đào tạo, phần mềm kế toán, nền tảng số miễn phí từ Nhà nước và đối tác công nghệ uy tín để giảm chi phí đầu tư ban đầu.
- Tích cực tham gia ý kiến, đề xuất với các hiệp hội ngành nghề, sở, ngành liên quan hoặc các kênh tiếp nhận góp ý trực tuyến nếu có khó khăn.
- Luôn “chủ động sáng tạo” trong tuân thủ pháp luật – bởi tuân thủ không chỉ là nghĩa vụ mà còn giúp giảm rủi ro, tăng uy tín và khả năng phát triển bền vững.
Bạn cũng có thể cập nhật liên tục các thông tin, kiến thức mới nhất về chính sách kế toán, thuế, tài chính hoặc nhận tư vấn từ chuyên gia tại Kế toán Thuế Online (KTO) cũng như trên Facebook KTO. Những chia sẻ thực tế, gần gũi và cập nhật này sẽ đồng hành cùng mọi bước phát triển của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh trên toàn quốc.
Cùng chung tay vì một môi trường kinh doanh minh bạch, năng động và sáng tạo
Trên hành trình phát triển, mỗi doanh nghiệp, mỗi hộ kinh doanh cá thể đều có vai trò không thể thay thế trong bức tranh kinh tế nước nhà. Việc nắm vững, hiểu rõ và biết cách tận dụng những cơ chế, chính sách mới sẽ vừa giúp bạn bảo vệ tốt quyền lợi của mình, vừa là động lực thúc đẩy kinh doanh đúng hướng, lớn mạnh an toàn hơn từng ngày.
“Dù hành trình phía trước còn nhiều thử thách, nhưng chỉ cần đồng hành cùng các chính sách tiến bộ, dám đổi mới – sáng tạo, mọi doanh nghiệp, hộ cá thể hoàn toàn có thể chủ động vượt khó và vươn xa hơn nữa.”
Hãy chủ động cập nhật và áp dụng các chính sách mới vào thực tiễn quản trị, kế toán, thuế cho doanh nghiệp mình. Chính sách là cánh cửa, nhưng chính bạn mới là người mở cánh cửa ấy để bước vào tương lai.
Nguồn tham khảo
- Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân
- Nghị quyết 138/NQ-CP của Chính phủ, Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết 68-NQ/TW
- Website Bộ Kế hoạch & Đầu tư, Bộ Tài chính, Báo Điện tử Chính phủ