Việc bắt đầu một hành trình kinh doanh, dù nhỏ hay lớn, luôn gắn liền với vô vàn băn khoăn, đặc biệt là với những ai chọn mô hình hộ kinh doanh nhỏ lẻ—một hình thức rất phổ biến, gần gũi với thực tiễn Việt Nam. Bên cạnh bài toán vốn, đầu ra, thì câu hỏi lớn nhất thường gặp chính là: “Hoạt động nhỏ, quy mô hạn chế như vậy thì có phải nộp thuế không? Nếu có thì cách nộp, loại thuế ra sao?” Bài viết này sẽ đồng hành cùng bạn, chia sẻ toàn diện về các quy định mới nhất, bí quyết vận hành thông minh, kèm theo các lưu ý thực tiễn và lời khuyên thiết thực dành riêng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh cá thể hiện nay.
Khái niệm và đặc thù của hộ kinh doanh nhỏ lẻ
Hộ kinh doanh là gì?
Điểm xuất phát để đi sâu vào câu hỏi về thuế là xác định chính xác khái niệm “hộ kinh doanh nhỏ lẻ”. Theo khoản 1 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP:
Hộ kinh doanh là cá nhân hoặc các thành viên trong một hộ gia đình đăng ký thành lập và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với mọi hoạt động kinh doanh. Trường hợp có nhiều thành viên, họ sẽ ủy quyền cho một người đại diện làm chủ hộ.
- Chỉ cá nhân hoặc người đại diện hộ gia đình, đủ 18 tuổi, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ mới được đăng ký.
- Hộ kinh doanh chỉ được sử dụng dưới 10 lao động.
- Kinh doanh tại một địa điểm duy nhất.
- Chịu trách nhiệm vô hạn về mọi khoản nợ và nghĩa vụ tài sản liên quan.
Hộ kinh doanh nhỏ lẻ – đơn giản, linh hoạt và dễ tiếp cận
Những điểm mạnh nổi bật:
- Thủ tục đăng ký đơn giản; không đòi hỏi vốn tối thiểu hay giấy phép kinh doanh phức tạp.
- Có thể hoạt động chủ yếu tại địa phương, nhỏ gọn, linh động với các ngành nghề phổ biến như: buôn bán rong, bán đồ ăn vặt, dịch vụ cá nhân (cắt tóc, sửa xe, v.v.)…
- Kinh doanh bằng hình thức truyền thống, không bắt buộc có cửa hàng cố định.
Đối tượng thành lập chủ yếu là: Cá nhân, hộ gia đình (chỉ đứng tên một nơi trên toàn quốc). Việc đơn giản hóa thủ tục và giảm yêu cầu minh bạch ban đầu giúp nhiều người tiếp cận kinh doanh mà không quá vướng bận “rào cản pháp lý”.
Vậy hộ kinh doanh nhỏ lẻ có phải nộp thuế không?
Đây là băn khoăn lớn nhất của chủ hộ, bởi không ai muốn làm sai hoặc bị xử phạt chỉ vì thiếu thông tin.
Theo khoản 2 Điều 4 Thông tư 40/2021/TT-BTC, quy định cụ thể như sau:
- Nếu doanh thu trong năm dương lịch từ mọi hoạt động kinh doanh của hộ hoặc cá nhân kinh doanh KHÔNG vượt quá 100 triệu đồng, thì KHÔNG PHẢI nộp thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN).
- Nếu doanh thu vượt trên 100 triệu đồng/năm, thì chủ hộ sẽ phải kê khai, nộp hai loại thuế nêu trên theo tỷ lệ quy định.
Lưu ý chuyên gia: Con số 100 triệu đồng/năm này là doanh thu gộp (dù bạn có nhiều ngành hoặc nhiều điểm kinh doanh nhưng vẫn chỉ được đứng tên một hộ trên toàn quốc).
- Bắt buộc kê khai đầy đủ—dù doanh thu dưới mức này, chủ hộ vẫn phải khai báo và nộp hồ sơ quyết toán thuế đúng hạn theo quy định. Đây là trách nhiệm dân sự bắt buộc, giúp quản lý minh bạch và tránh rủi ro pháp lý về sau.
Nhớ rằng nộp thuế là quyền và nghĩa vụ của mỗi công dân, thực hiện đúng là nền tảng để phát triển kinh doanh bền vững và nâng cao uy tín trong cộng đồng.
Hướng dẫn cách tính thuế dành cho hộ kinh doanh nhỏ lẻ – cập nhật 2025
Bước 1: Xác định phương pháp nộp thuế
Tùy vào đặc điểm hoạt động, quy mô mà bạn sẽ nộp thuế theo một trong các phương pháp sau (theo Thông tư 40/2021/TT-BTC):
- Phương pháp kê khai: Dành cho hộ có quy mô lớn hoặc tự nguyện đăng ký kê khai thay vì khoán. Ưu điểm: Chủ động quản lý doanh thu, chi phí minh bạch, dễ mở rộng quy mô.
- Phương pháp khai thuế từng lần phát sinh: Dành cho cá nhân kinh doanh không thường xuyên, không có địa điểm cố định (ví dụ: buôn bán thời vụ, bán vé số, v.v.)
- Phương pháp khoán: Phổ biến nhất cho hộ kinh doanh nhỏ. Thuế tính dựa vào doanh thu dự kiến, tỷ lệ thuế cố định, cơ quan thuế sẽ kiểm tra, xác nhận định kỳ.
Cập nhật quan trọng:
- Từ 01/06/2025: Hộ kinh doanh doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm phải sử dụng hóa đơn điện tử kết nối với cơ quan thuế, không được áp dụng phương pháp khoán nữa.
- Từ 01/01/2026: Phương pháp khoán sẽ bị xóa bỏ hoàn toàn. Bạn chỉ còn lựa chọn kê khai hoặc khai từng lần phát sinh.
Mẹo nhỏ: Khi chuyển đổi phương thức quản lý thuế, hãy chuẩn bị các phần mềm kế toán, hóa đơn điện tử uy tín từ sớm để tránh lúng túng khi áp dụng quy định mới.
Bước 2: Xác định số thuế phải nộp
- Thu nhập tính thuế là toàn bộ doanh thu phát sinh, gồm cả: phí dịch vụ, tiền thưởng, hoa hồng, khuyến mại, phụ phí, bồi thường… dù đã thu được tiền hay chưa.
- Thuế suất/tỷ lệ thuế: Dựa theo từng ngành nghề kinh doanh, quy định tại Phụ lục I Thông tư 40/2021/TT-BTC.
- Nếu kinh doanh nhiều ngành nghề thì phải khai riêng doanh thu từng ngành, áp dụng tỷ lệ thuế tương ứng hoặc cơ quan thuế sẽ ấn định doanh thu.
Bạn có thể sử dụng công thức nhanh sau:
Số thuế GTGT phải nộp = Doanh thu tính thuế GTGT × Tỷ lệ thuế GTGT
Số thuế TNCN phải nộp = Doanh thu tính thuế TNCN × Tỷ lệ thuế TNCN
Bảng tham khảo tỷ lệ thuế cơ bản cho một số ngành nghề:
- Buôn bán hàng hóa: 1% GTGT và 0,5% TNCN
- Dịch vụ ăn uống, giải khát: 3% GTGT và 1,5% TNCN
- Ngành nghề đặc thù: tra cứu chi tiết tại Phụ lục I Thông tư 40/2021/TT-BTC
Ví dụ thực tế giúp bạn hình dung
Một hộ kinh doanh cá thể bán đồ ăn vặt có doanh thu 500 triệu đồng/năm, áp dụng phương pháp kê khai
- Tỷ lệ thuế GTGT: 1%, thuế TNCN: 0,5% (áp dụng cho ngành hàng ăn uống bình thường)
- Thuế GTGT phải nộp = 500 triệu × 1% = 5.000.000 đồng
- Thuế TNCN phải nộp = 500 triệu × 0,5% = 2.500.000 đồng
- Tổng thuế: 7.500.000 đồng/năm
Tip tiết kiệm: Đừng quên kê khai chi tiết các khoản chi phí hợp lệ, lưu lại đầy đủ chứng từ để được giảm trừ thuế tối đa khi hạch toán theo phương pháp kê khai.
Cập nhật thay đổi về hóa đơn điện tử và phương pháp quản lý thuế từ năm 2025
Các chủ hộ kinh doanh nhỏ lẻ cần đặc biệt lưu ý tới loạt quy định mới nổi bật về hóa đơn điện tử từ 2025, ảnh hưởng trực tiếp đến thủ tục nộp thuế và minh bạch sổ sách:
- Từ 01/06/2025: Hộ kinh doanh doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử kết nối trực tiếp với cơ quan thuế theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP.
- Từ 01/01/2026: Bỏ hoàn toàn phương pháp khoán thuế, chuyển dần sang kê khai hoặc tự động/định kỳ từng lần phát sinh.
- Các hộ kinh doanh nhỏ lẻ (doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm) tạm thời chưa bắt buộc, nhưng vẫn nên sớm tiếp cận hóa đơn điện tử để nghiệp vụ minh bạch, tiết kiệm thời gian khi thị trường chuyển đổi số mạnh mẽ.
Chuyên gia khuyên dùng: Hãy chủ động tìm hiểu về phần mềm kế toán – hóa đơn điện tử tích hợp sẵn các quy định pháp lý cập nhật, giúp bạn tiết kiệm chi phí quản lý, giảm sai sót và tự tin khi có thanh – kiểm tra thuế.
Hóa đơn điện tử dễ dàng đồng bộ với phần mềm kế toán, thống kê tự động doanh thu – chi phí, lưu trữ an toàn và chuẩn bị dữ liệu khai thuế chỉ trong “một cú nhấp chuột”. Đó là cách mà hộ kinh doanh thời đại số đang làm để nhẹ gánh “sổ sách”, tập trung phát triển dịch vụ và xây dựng uy tín lâu dài.
Quyền và nghĩa vụ của chủ hộ kinh doanh & thành viên hộ gia đình
Nhiều người nhầm tưởng chỉ cần đăng ký xong, hàng tháng “nộp thuế đúng hạn là đủ”. Thực tế, chủ hộ kinh doanh còn nhiều quyền lợi và trách nhiệm pháp lý, tài chính:
- Chịu trách nhiệm vô hạn với mọi nghĩa vụ thuế, tài chính, các khoản nợ phát sinh từ kinh doanh.
- Có thể thuê người quản lý, điều hành, tuy nhiên chính chủ hộ vẫn là người chịu trách nhiệm tối cao trước pháp luật.
- Là đại diện cho hộ kinh doanh trong mọi giao dịch dân sự, tranh chấp, hoặc trước trọng tài, tòa án.
- Phải khai báo trung thực, chính xác, nộp hồ sơ đúng hạn (kể cả khi doanh thu không đủ ngưỡng phải nộp thuế).
“Mọi quyết định, kê khai và hoạt động kinh doanh của hộ đều phải gắn liền với trách nhiệm và danh dự cá nhân hoặc của gia đình bạn. Hãy xây dựng uy tín từ những việc nhỏ nhất như minh bạch sổ sách, nộp thuế đúng kỳ hạn.”
Mẫu chứng từ kế toán dành cho hộ kinh doanh năm 2025 — Cần lưu giữ những loại nào?
Không chỉ doanh nghiệp lớn, ngay cả hộ kinh doanh nhỏ lẻ cũng cần lưu trữ chứng từ kế toán cơ bản. Điều này không chỉ đáp ứng quy định, mà giúp bạn chủ động kiểm soát tài chính, phòng ngừa tranh chấp hoặc giảm thiểu rủi ro khi bị thanh–kiểm tra.
- Phiếu thu – Mẫu số 01-TT
- Phiếu chi – Mẫu số 02-TT
- Phiếu nhập kho – Mẫu số 03-VT
- Phiếu xuất kho – Mẫu số 04-VT
- Bảng thanh toán tiền lương & các khoản thu nhập – Mẫu số 05-LĐTL
Nên lập và lưu giữ định kỳ theo thứ tự ngày tháng, càng rõ ràng càng dễ kiểm tra. Hãy tự tạo thói quen “in sổ, chụp lưu hóa đơn điện tử” hàng ngày – việc này có thể giúp bạn tránh thất thoát hàng trăm triệu đồng nếu chẳng may xảy ra sự cố hoặc có tranh chấp về sau.
Những lưu ý thực tiễn, mẹo quản lý thuế “nhẹ gánh” cho hộ kinh doanh nhỏ lẻ
- Tự động hóa: Sử dụng phần mềm kế toán, hóa đơn điện tử giúp bạn tiết kiệm tới 80% thời gian làm sổ sách so với ghi tay hoặc file Excel truyền thống.
- Cập nhật thường xuyên: Đừng quên theo dõi website của Kế toán Thuế Online (KTO) để cập nhật chính sách mới, archive các mẹo và bí quyết ứng dụng hiệu quả cho hộ kinh doanh.
- Linh hoạt về dòng tiền: Luôn dự phòng quỹ nhỏ để chủ động nộp thuế, phí đúng hạn, tránh vi phạm hoặc phát sinh lãi phạt không đáng có.
- Lập kế hoạch thuế cả năm: Định kỳ rà soát hạn mức doanh thu, nếu sắp chạm ngưỡng 100 triệu đồng/năm, hãy chủ động chuẩn bị lập và kê khai thuế đầy đủ để đón đầu các quy định mới (thay vì để bị động hoặc bị phạt).
- Sẵn sàng đối thoại: Chủ động liên lạc với cán bộ thuế địa phương hoặc chuyên gia tư vấn KTO khi gặp vướng mắc, đừng ngại hỏi hoặc bổ sung hồ sơ chưa rõ.
“Chỉ một lần chuyển đổi tư duy quản lý thông minh, bạn có thể tiết kiệm hàng trăm giờ và rất nhiều chi phí không cần thiết. Đó là đầu tư quan trọng giúp hộ kinh doanh phát triển, vững bước giữa thị trường biến động.”
Động lực để tuân thủ thuế và phát triển bền vững
Làm kinh doanh không đơn giản chỉ là kiếm lời, mà còn là hành trình xây dựng sự tin tưởng, trách nhiệm với cộng đồng và nhà nước. Những quy định về thuế, hóa đơn điện tử có thể ban đầu khiến bạn thấy áp lực, nhưng càng hiểu rõ – càng chủ động thì bạn càng làm chủ được rủi ro, giảm mọi phiền phức “đâu đầu” về sau.
Hộ kinh doanh nhỏ lẻ – dù xuất phát từ nguồn vốn hạn chế, quy mô khiêm tốn – nhưng luôn có cơ hội vươn xa nếu vận hành đúng luật, đầy đủ giấy tờ, quản lý minh bạch. Đừng ngần ngại hỏi, áp dụng công nghệ và liên hệ các chuyên gia để cập nhật, giải đáp mọi băn khoăn. Điều quan trọng nhất: hãy học cách kiểm soát ngay từ những bước nhỏ nhất hôm nay, điều đó sẽ giúp bạn an tâm hơn rất nhiều trên con đường phát triển.
Bạn hãy theo dõi các thông tin mới nhất và các tư vấn giá trị từ KTO tại website Kế toán Thuế Online và Facebook KTO để luôn đi trước xu hướng, không bỏ lỡ những điều luật hoặc cập nhật phần mềm hữu ích dành riêng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh cá thể.
Nguồn tham khảo
- Nghị định 01/2021/NĐ-CP về đăng ký doanh nghiệp
- Thông tư 40/2021/TT-BTC hướng dẫn thuế GTGT, TNCN với hộ, cá nhân kinh doanh
- Nghị định 70/2025/NĐ-CP (mới) về hóa đơn điện tử
- Phụ lục I Thông tư 40/2021/TT-BTC quy định tỷ lệ thuế
Chúc bạn khởi nghiệp thành công, luôn chủ động, sáng suốt trên hành trình kinh doanh minh bạch và phát triển bền vững!