Nếu bạn là chủ một cửa hàng nhỏ, một xưởng sản xuất gia đình, hay đang vận hành một doanh nghiệp vừa và nhỏ, chắc hẳn những ngày cuối năm này, cụm từ “chuyển đổi thuế khoán” đang là một chủ đề không thể tránh khỏi. Từ các cuộc trò chuyện với đối tác, trên báo đài, cho đến những thông báo từ cơ quan thuế, tất cả đều hướng về một mốc thời gian quan trọng: ngày 1/1/2026. Đây không chỉ là một thay đổi về thủ tục, mà còn là một bước ngoặt trong hành trình kinh doanh, hứa hẹn mang đến sự minh bạch, công bằng và một nền tảng vững chắc hơn cho sự phát triển bền vững của mỗi chúng ta.
Nhưng giữa hàng loạt thông tin, ai cũng có những băn khoăn riêng: Liệu mình có nằm trong diện được miễn thuế? Cần chuẩn bị những gì để không bị lúng túng? Bài viết này sẽ cùng bạn điểm lại những thay đổi then chốt, giải đáp các thắc mắc thường gặp và quan trọng nhất, là chia sẻ lộ trình thực tế để bạn tự tin bước vào giai đoạn mới.
Bức Tranh Toàn Cảnh: Từ Thuế Khoán Đến Kê Khai – Cuộc Cách Mạng Minh Bạch
Hơn 5 triệu hộ kinh doanh cá thể trên cả nước đang đứng trước một sự thay đổi mang tính lịch sử. Sau nhiều năm áp dụng, cơ chế thuế khoán (ấn định thuế) sẽ chính thức chấm dứt vào ngày 1/1/2026, thay thế hoàn toàn bằng phương thức kê khai thuế. Đây là chủ trương lớn được thể chế hóa từ Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 198 của Quốc hội, nhằm tạo sự công bằng giữa các chủ thể kinh doanh và xây dựng văn hóa tuân thủ thuế tự nguyện.
Chuyển đổi phương pháp quản lý thuế được xác định là bước đi quan trọng nhằm tăng tính minh bạch, công bằng và tạo nền tảng cho hộ kinh doanh phát triển bền vững.
Sự thay đổi này đi kèm với những điều chỉnh quan trọng trong Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra không ít thách thức về mặt quản trị cho các hộ kinh doanh.
Tin Vui Đầu Tiên: Ngưỡng Miễn Thuế 500 Triệu Đồng/Năm
Đây có lẽ là thông tin được chờ đợi nhất. Theo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua, hộ kinh doanh có doanh thu từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ đến 500 triệu đồng/năm sẽ không phải nộp thuế thu nhập cá nhân.
Điều này đồng nghĩa với việc một lượng lớn hộ kinh doanh nhỏ lẻ, chiếm tỷ lệ không nhỏ trong tổng số 5 triệu hộ, sẽ được “thở phào” vì không còn nghĩa vụ thuế TNCN. Tuy nhiên, cần lưu ý rõ:
- Miễn thuế TNCN, không có nghĩa là miễn tất cả các loại thuế khác. Tùy ngành nghề, bạn vẫn có thể phải nộp các loại thuế khác như Thuế giá trị gia tăng (VAT), Thuế môn bài (nếu có).
- Miễn nộp thuế, nhưng không miễn kê khai. Dù doanh thu dưới 500 triệu đồng và không phát sinh nghĩa vụ thuế, bạn vẫn bắt buộc phải thực hiện khai báo doanh thu định kỳ (tháng hoặc quý) với cơ quan thuế theo đúng hạn. Việc không kê khai dù không phải nộp tiền vẫn có thể bị xử phạt hành chính.
Đây là một chính sách hỗ trợ thiết thực, giúp giảm gánh nặng cho các hộ kinh doanh quy mô siêu nhỏ, tạo điều kiện để họ tập trung phát triển và dần làm quen với văn hóa kê khai, minh bạch tài chính.
7 Việc Cần Làm Ngay Để Tự Tin Bước Vào Năm 2026
Thời gian chỉ còn tính bằng ngày. Để tránh lúng túng, bị động và đặc biệt là các rủi ro về pháp lý, xử phạt, hãy chủ động thực hiện ngay những bước chuẩn bị sau:
1. Rà Soát & Xác Định Chính Xác Doanh Thu
Đây là bước nền tảng quan trọng nhất. Bạn cần biết chắc chắn doanh thu của mình trong năm 2025 là bao nhiêu, và dự kiến cho năm 2026. Việc này giúp bạn:
- Xác định mình có thuộc diện được miễn thuế TNCN hay không.
- Làm cơ sở để kê khai thuế GTGT (nếu có).
- Chuẩn bị tâm lý và kế hoạch tài chính phù hợp.
Hãy tập hợp tất cả các nguồn thu: tiền mặt, chuyển khoản, các hợp đồng nhỏ lẻ… để có con số tổng quát nhất.
2. Kiểm Kê Hàng Tồn Kho & Tài Sản
Khi chuyển sang kê khai, việc quản lý hàng tồn kho không còn là chuyện nội bộ. Bạn cần có sổ sách rõ ràng về số lượng, giá trị hàng tồn kho cuối kỳ (31/12/2025) để làm căn cứ tính giá vốn hàng bán cho kỳ kê khai đầu tiên của năm 2026. Một mẹo nhỏ cho bạn:
Giá vốn hàng bán = Tồn đầu kỳ + Nhập trong kỳ - Tồn cuối kỳ
Hãy dành một buổi để kiểm đếm, ghi chép cẩn thận. Điều này không chỉ phục vụ cho thuế mà còn giúp bạn quản trị kinh doanh hiệu quả hơn.
3. Đăng Ký & Sử Dụng Hóa Đơn Điện Tử
Hóa đơn điện tử là “ngôn ngữ” bắt buộc trong thế giới kê khai thuế. Nếu chưa có, bạn cần liên hệ với nhà cung cấp dịch vụ hóa đơn điện tử được cơ quan thuế chấp thuận để đăng ký sử dụng ngay. Việc xuất hóa đơn cho mọi giao dịch mua bán (kể cả với khách lẻ nếu họ yêu cầu) sẽ trở thành thói quen mới. Lưu ý giữ lại đầy đủ hóa đơn đầu vào (hóa đơn mua hàng, chi phí) để được khấu trừ thuế GTGT (nếu áp dụng phương pháp khấu trừ) hoặc tính vào chi phí hợp lý.
4. Tách Bạch Tài Chính Cá Nhân & Kinh Doanh
Một trong những sai lầm phổ biến của hộ kinh doanh là dùng chung tài khoản cá nhân cho giao dịch kinh doanh. Hãy mở một tài khoản ngân hàng riêng cho hoạt động kinh doanh. Việc này giúp:
- Theo dõi doanh thu, chi phí dễ dàng, minh bạch.
- Tạo lập chứng từ rõ ràng (sao kê ngân hàng là bằng chứng quan trọng).
- Thể hiện tính chuyên nghiệp với đối tác, khách hàng.
- Thuận tiện cho việc nộp thuế điện tử.
5. Cập Nhật Thông Tin Đăng Ký Thuế & Kinh Doanh
Hãy kiểm tra và đảm bảo thông tin đăng ký thuế (mã số thuế) và đăng ký kinh doanh của bạn là chính xác và cập nhật. Nếu có thay đổi về ngành nghề, địa điểm, vốn kinh doanh… cần thực hiện thủ tục thay đổi thông tin kịp thời với cơ quan đăng ký kinh doanh và cơ quan thuế.
6. Làm Quen Với Cổng Thông Tin & Công Cụ Hỗ Trợ Của Ngành Thuế
Ngành thuế đã và đang nỗ lực hỗ trợ người nộp thuế với nhiều công cụ số:
- Cổng trải nghiệm dành cho hộ, cá nhân kinh doanh: Là nơi để bạn tập làm quen với các thao tác kê khai, tra cứu thông tin.
- Hệ thống AI hỗ trợ khai thuế: Như hệ thống TP. Hà Nội vừa ra mắt, có thể trả lời tự động các câu hỏi, hướng dẫn thủ tục.
- Ứng dụng eTax Mobile: Để nộp thuế, tra cứu nghĩa vụ thuế mọi lúc mọi nơi.
Hãy dành thời gian khám phá các công cụ này tại website của Tổng cục Thuế hoặc Cục Thuế tỉnh/thành phố nơi bạn đăng ký kinh doanh.
7. Chuẩn Bị Sổ Sách Kế Toán Đơn Giản
Bạn không cần phải trở thành một kế toán viên chuyên nghiệp, nhưng cần có một cuốn sổ (hoặc file Excel) để ghi chép lại đầy đủ:
- Doanh thu bán hàng (theo từng ngày/tuần).
- Các khoản chi phí: tiền mua nguyên vật liệu, hàng hóa, tiền thuê mặt bằng, điện nước, lương nhân viên (nếu có), chi phí vận chuyển… kèm theo hóa đơn, chứng từ.
Việc ghi chép này là cơ sở để bạn lập tờ khai thuế chính xác và bảo vệ mình trước các cuộc thanh tra, kiểm tra sau này.
Những Lưu Ý Quan Trọng Khác & Bài Học Từ Thực Tế
Bên cạnh việc chuẩn bị, hãy lắng nghe những kinh nghiệm và cảnh báo từ thực tế:
Đừng Chủ Quan Dù Doanh Thu Nhỏ
Như trường hợp “Chủ nhà vẫn phải kê khai thuế dù giá cho thuê thấp” đã nhắc đến, việc kê khai là nghĩa vụ bắt buộc. Không kê khai vì nghĩ “doanh thu tôi nhỏ, không đáng” có thể dẫn đến phạt hành chính.
Cảnh Giác Với Rủi Ro “Giám Đốc Ma”
Thông tin về việc nhiều người bỗng dưng trở thành “giám đốc nợ thuế” do bị mạo danh thông tin cá nhân là một hồi chuông cảnh tỉnh. Hãy bảo mật tuyệt đối bản sao công chứng CMND/CCCD của bạn. Chỉ cung cấp khi thật sự cần thiết và biết rõ mục đích sử dụng.
Học Hỏi Từ Sai Lầm Của Người Khác
Vụ việc Tập đoàn KIDO bị phạt và truy thu thuế hơn 3,7 tỷ đồng vì “khai sai dẫn đến thiếu số thuế phải nộp” cho thấy, dù là doanh nghiệp lớn hay hộ kinh doanh nhỏ, sự chính xác, trung thực trong kê khai là nguyên tắc sống còn. Sai sót, dù vô tình hay cố ý, đều dẫn đến hậu quả tài chính nặng nề và tổn hại uy tín.
Lời Khuyên Cuối Cùng: Hãy Coi Đây Là Cơ Hội Để Nâng Tầm Quản Trị
Thay vì lo lắng, hãy nhìn nhận đây là cơ hội vàng để bạn nâng cấp chính mình và hoạt động kinh doanh. Việc buộc phải ghi chép sổ sách, tách bạch tài chính, sử dụng hóa đơn điện tử… thực chất đang dẫn dắt bạn đến gần hơn với tư duy quản trị doanh nghiệp bài bản. Điều này sẽ giúp bạn:
- Hiểu rõ hơn về “sức khỏe” doanh nghiệp: Bạn biết mình thực sự lãi/lỗ bao nhiêu, chi phí nào đang bị lãng phí.
- Dễ dàng tiếp cận vốn vay ngân hàng: Báo cáo tài chính minh bạch là chìa khóa quan trọng.
- Tạo dựng niềm tin với đối tác, khách hàng: Sự chuyên nghiệp trong hóa đơn, chứng từ nói lên nhiều điều.
- An tâm phát triển lâu dài: Bạn đang xây dựng nền móng pháp lý vững chắc, tránh được mọi rủi ro về sau.
Hành trình từ “hộ kin