Hành trình khởi nghiệp của mỗi hộ kinh doanh cá thể luôn chứa đựng bao thử thách, từ việc tìm kiếm khách hàng, quản lý dòng tiền đến việc thấu hiểu và tuân thủ các quy định thuế phức tạp. Đặc biệt trong bối cảnh pháp luật thuế liên tục có những điều chỉnh quan trọng, việc nắm bắt kịp thời không chỉ giúp bạn vận hành doanh nghiệp suôn sẻ mà còn tối ưu hóa được các nghĩa vụ tài chính. Bài viết này sẽ đồng hành cùng bạn, giúp bạn hiểu rõ hành trình thuế sắp tới và trang bị những kiến thức cần thiết để tự tin bước tiếp.
Tổng quan về những thay đổi lớn trong chế độ thuế hộ kinh doanh
Năm 2025 và 2026 được xem là những cột mốc quan trọng đối với cộng đồng hộ kinh doanh cá thể tại Việt Nam, khi hàng loạt thay đổi về chính sách thuế sẽ chính thức có hiệu lực. Những thay đổi này hướng tới mục tiêu minh bạch hóa hoạt động kinh doanh và hiện đại hóa hệ thống quản lý thuế, phù hợp với xu thế chung của nền kinh tế số.
Sự chuyển dịch từ thuế khoán sang kê khai là một bước tiến tất yếu, giúp hộ kinh doanh chủ động hơn trong việc quản lý tài chính và phản ánh đúng bản chất hoạt động kinh doanh của mình.
Để có cái nhìn toàn diện, chúng ta cần nắm được các văn bản pháp lý nền tảng điều chỉnh toàn bộ quy trình này, bao gồm Luật Quản lý thuế, các Nghị định và Thông tư hướng dẫn chi tiết.
Căn cứ pháp lý quan trọng
- Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14.
- Nghị định 139/2016/NĐ-CP về lệ phí môn bài.
- Thông tư 40/2021/TT-BTC hướng dẫn về thuế GTGT, TNCN đối với hộ kinh doanh.
- Nghị định 70/2025/NĐ-CP (có hiệu lực từ 01/06/2025) về việc bãi bỏ thuế khoán.
- Nghị quyết 198/2025/QH15 về việc xóa bỏ hoàn toàn thuế khoán và lệ phí môn bài.
Lộ trình chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai (2025 – 2026)
Thuế khoán, hay còn gọi là thuế cố định, từ lâu đã là một khái niệm quen thuộc với nhiều hộ kinh doanh. Tuy nhiên, lộ trình sắp tới sẽ chứng kiến sự thay đổi mang tính bước ngoặt.
Bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng – Từ 01/06/2025
Theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP, kể từ ngày 01/06/2025, hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên sẽ không còn được áp dụng hình thức nộp thuế khoán. Thay vào đó, các hộ này bắt buộc phải:
- Chuyển sang phương pháp kê khai để tính và nộp thuế GTGT, thuế TNCN.
- Sử dụng hóa đơn điện tử được khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế. Đây là điểm mấu chốt, đòi hỏi hộ kinh doanh phải đầu tư và làm quen với công nghệ mới.
Đối với các hộ có doanh thu dưới 1 tỷ đồng, giai đoạn từ nay đến hết ngày 31/12/2025, bạn vẫn có quyền lựa chọn một trong hai phương pháp: khoán hoặc kê khai. Đây là khoảng thời gian quý báu để các hộ kinh doanh nhỏ chuẩn bị tâm thế và kỹ năng cho sự thay đổi lớn sắp diễn ra.
Bỏ hoàn toàn thuế khoán – Từ 01/01/2026
Nghị quyết 198/2025/QH15 đã chính thức khép lại thời kỳ thuế khoán. Kể từ ngày 01/01/2026:
- Tất cả hộ kinh doanh cá thể, bất kể doanh thu là bao nhiêu, đều phải tính thuế theo phương pháp kê khai.
- Cá nhân kinh doanh không thành lập hộ kinh doanh có thể lựa chọn giữa phương pháp kê khai hoặc khai thuế theo từng lần phát sinh.
Việc chuyển đổi này không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là cơ hội để mỗi chủ hộ kinh doanh nâng cao năng lực quản trị, có cái nhìn rõ ràng và chính xác hơn về sức khỏe tài chính của chính mình.
Các loại thuế chính hộ kinh doanh cá thể phải nộp (Áp dụng đến hết 2025)
Trước khi bước vào kỷ nguyên mới, việc hiểu rõ các loại thuế hiện hành là vô cùng quan trọng. Hiện tại, một hộ kinh doanh cá thể thường phải đối mặt với 3 loại thuế và lệ phí chính:
- Lệ phí (thuế) môn bài: Khoản thu cố định hàng năm dựa trên doanh thu.
- Thuế giá trị gia tăng (GTGT): Đánh vào phần giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ.
- Thuế thu nhập cá nhân (TNCN): Đánh vào thu nhập từ hoạt động kinh doanh.
Ngoài ra, nếu kinh doanh các mặt hàng đặc thù như xăng dầu, than, túi ni-lông, hoặc khai thác tài nguyên, hộ kinh doanh có thể phải nộp thêm các loại thuế khác như thuế bảo vệ môi trường, thuế tài nguyên.
Một điểm đặc biệt lưu ý: Theo Nghị quyết 198/2025/QH15, kể từ ngày 01/01/2026, lệ phí môn bài sẽ chính thức được bãi bỏ cho tất cả hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh và doanh nghiệp. Đây là một tin vui, giúp giảm bớt gánh nặng chi phí cố định hàng năm.
Chi tiết cách tính thuế cho hộ kinh doanh cá thể (Trước 01/01/2026)
Cách tính thuế môn bài cho hộ kinh doanh cá thể
Lệ phí môn bài được tính dựa trên doanh thu bình quân một năm của hộ kinh doanh. Dưới đây là bảng mức thu chi tiết:
- Doanh thu trên 500 triệu đồng/năm: 1.000.000 đồng/năm.
- Doanh thu trên 300 đến 500 triệu đồng/năm: 500.000 đồng/năm.
- Doanh thu trên 100 đến 300 triệu đồng/năm: 300.000 đồng/năm.
- Doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở xuống: Miễn lệ phí môn bài.
Một số trường hợp được miễn lệ phí môn bài bao gồm: hộ kinh doanh không thường xuyên, không có địa điểm cố định; hộ sản xuất muối, nuôi trồng, đánh bắt thủy hải sản; và hộ kinh doanh mới thành lập (sau 25/02/2020) được miễn lệ phí môn bài trong năm đầu tiên.
Mẹo nhỏ: Thời điểm xác định doanh thu để tính lệ phí môn bài cho năm sau thường dựa vào doanh thu thực tế của năm trước đó. Hãy lưu ý điều này để chủ động dự trù ngân sách.
Cách tính thuế GTGT và thuế TNCN cho hộ kinh doanh
Đây là phần phức tạp nhất nhưng cũng là cốt lõi của nghĩa vụ thuế. Dù áp dụng phương pháp khoán hay kê khai, công thức tính thuế về cơ bản là giống nhau.
Quy định miễn thuế mới nhất:
- Trước 31/12/2025: Hộ kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở xuống được miễn cả thuế GTGT và thuế TNCN.
- Từ 01/01/2026: Mức ngưỡng miễn thuế sẽ được nâng lên. Hộ kinh doanh có doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm sẽ được miễn thuế GTGT và thuế TNCN.
Công thức tính thuế:
Số thuế GTGT phải nộp = Doanh thu tính thuế GTGT x Tỷ lệ % thuế GTGT
Số thuế TNCN phải nộp = Doanh thu tính thuế TNCN x Tỷ lệ % thuế TNCN
Lưu ý quan trọng về “Doanh thu tính thuế”:
- Với phương pháp khoán: Doanh thu tính thuế là “doanh thu khoán” do cơ quan thuế ấn định dựa trên khảo sát. Nếu bạn có mua thêm hóa đơn, doanh thu tính thuế = Doanh thu khoán + Doanh thu trên hóa đơn.
- Với phương pháp kê khai: Doanh thu tính thuế là toàn bộ doanh thu thực tế phát sinh trong kỳ từ mọi hoạt động kinh doanh.
Việc xác định tỷ lệ % thuế tính trên doanh thu phụ thuộc vào ngành nghề kinh doanh cụ thể của bạn. Dưới đây là bảng tra cứu mức thuế suất phổ biến theo Thông tư 40/2021/TT-BTC.
Bảng tra cứu mức thuế suất theo ngành nghề kinh doanh
- 1. Phân phối, cung cấp hàng hóa:
- Thuế GTGT: 1%
- Thuế TNCN: 0.5%
- 2. Dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu:
- Thuế GTGT: 5%
- Thuế TNCN: 2%
- (Riêng cho thuê tài sản: TNCN là 5%)
- 3. Sản xuất, vận tải, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu:
- Thuế GTGT: 3%
- Thuế TNCN: 1.5%
- 4. Hoạt động kinh doanh khác:
- Thuế GTGT: 2%
- Thuế TNCN: 1%
Kinh nghiệm thực tế: Nếu hộ kinh doanh của bạn tham gia vào nhiều ngành nghề khác nhau, bạn cần phải tách biệt doanh thu và áp dụng tỷ lệ thuế tương ứng cho từng nhóm ngành nghề đó. Việc này đòi hỏi sự chính xác trong hạch toán để tránh sai sót khi quyết toán.
Giải đáp một số thắc mắc thường gặp
1. Các loại thuế chính hộ kinh doanh cá thể phải nộp là gì?
Cho đến hết năm 2025, có 3 loại chính: Lệ phí môn bài, Thuế GTGT và Thuế TNCN. Từ 2026, lệ phí môn bài sẽ chính thức chấm dứt.
2. Hộ kinh doanh nào phải chuyển sang kê khai từ giữa năm 2025?
Tất cả hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên bắt buộc phải chuyển từ phương pháp khoán sang kê khai kể từ ngày 01/06/2025 và sử dụng máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế.
3. Tôi có được miễn thuế không?
Có. Như đã đề cập, tùy theo từng thời điểm và mức doanh thu (dưới 100 triệu/năm đến hết 2025 và dưới 200 triệu/năm từ 2026 trở đi), bạn có thể được miễn nộp thuế GTGT và thuế TNCN.
4. Việc chuyển đổi này có lợi ích gì?
Mặc dù ban đầu có thể phức tạp, việc kê khai giúp bạn:
- Phản ánh chính xác tình hình kinh doanh thực tế.
- Chủ động hơn trong việc quản lý thu chi và dòng tiền.
- Xây dựng được báo cáo tài chính minh bạch, có lợi khi cần vay vốn ngân hàng hoặc mở rộng quy mô.
Hành trình từ một hộ kinh doanh nhỏ lẻ trở thành một thực thể kinh doanh chuyên nghiệp, minh bạch luôn chứa đựng những bước chuyển mình đầy thách thức nhưng cũng không kém phần ý nghĩa. Những thay đổi về chính sách thuế sắp tới chính là cơ hội để chúng ta tự hoàn thiện mình, nâng cao n