Trong hành trình xây dựng và phát triển doanh nghiệp, mỗi chủ sở hữu, mỗi người lao động đều không ngừng nỗ lực để tạo ra thu nhập. Và giữa những con số doanh thu, chi phí, lợi nhuận, có một yếu tố tuy nhỏ nhưng lại mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, trực tiếp ảnh hưởng đến thu nhập thực tế của mỗi cá nhân: Giảm trừ gia cảnh. Đây không chỉ là một thuật ngữ kế toán hay thuế khô khan, mà còn là sự quan tâm của Nhà nước, giúp giảm bớt gánh nặng thuế cho những người có hoàn cảnh gia đình đặc biệt, đảm bảo tính công bằng xã hội.
Giảm Trừ Gia Cảnh – “Chiếc Phao” Tài Chính Ý Nghĩa Cho Người Lao Động
Trước khi đi sâu vào những thay đổi cụ thể, chúng ta cần hiểu rõ bản chất của giảm trừ gia cảnh. Hiểu một cách đơn giản, đây là số tiền được trừ vào thu nhập chịu thuế trước khi tính số thuế thu nhập cá nhân (TNCN) phải nộp. Nó được áp dụng cho thu nhập từ tiền lương, tiền công của cá nhân cư trú.
Căn cứ theo Khoản 1 Điều 19 Luật thuế thu nhập cá nhân 2007: “Giảm trừ gia cảnh là số tiền được trừ vào thu nhập chịu thuế trước khi tính thuế đối với thu nhập từ kinh doanh, tiền lương, tiền công của đối tượng nộp thuế là cá nhân cư trú.”
Mục tiêu của chính sách này vô cùng nhân văn: đảm bảo rằng người nộp thuế chỉ phải nộp thuế trên phần thu nhập vượt quá mức cần thiết để đáp ứng các nhu cầu sống cơ bản của bản thân và những người mà họ có trách nhiệm nuôi dưỡng.
Ai Là Người Được Hưởng Lợi Từ Giảm Trừ Gia Cảnh?
Đối tượng được hưởng giảm trừ gia cảnh được chia làm hai nhóm chính:
- Người nộp thuế: Mỗi cá nhân cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công đều được tự động hưởng một mức giảm trừ cố định cho bản thân.
- Người phụ thuộc: Đây là nhóm đối tượng cần được chú ý và đăng ký. Người phụ thuộc hợp lệ bao gồm:
- Con cái: Con dưới 18 tuổi; con từ 18 tuổi trở lên đang học tập toàn thời gian và không có thu nhập hoặc có thu nhập bình quân tháng dưới 1 triệu đồng; con bị khuyết tật, không có khả năng lao động bất kể độ tuổi.
- Vợ/chồng của người nộp thuế nếu không có thu nhập hoặc thu nhập thấp (dưới 1 triệu đồng/tháng).
- Cha mẹ đẻ, cha mẹ vợ/chồng, cha mẹ nuôi hợp pháp không có thu nhập hoặc thu nhập thấp.
- Các cá nhân khác như anh chị em ruột, ông bà, cô dì chú bác ruột, cháu ruột… mà người nộp thuế đang trực tiếp nuôi dưỡng và họ không có nơi nương tựa, không có thu nhập hoặc thu nhập thấp.
Một điểm đặc biệt quan trọng mà nhiều người thường bỏ qua: pháp luật không giới hạn số lượng người phụ thuộc mà một người nộp thuế có thể đăng ký. Tuy nhiên, mỗi người phụ thuộc chỉ được tính giảm trừ một lần vào một người nộp thuế trong năm tính thuế. Nếu nhiều người cùng có trách nhiệm nuôi dưỡng một người phụ thuộc, họ cần tự thỏa thuận để chọn một người đăng ký.
Cột Mốc Lịch Sử: Mức Giảm Trừ Gia Cảnh Mới Từ Năm 2026
Ngày 17/10/2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua một Nghị quyết mang tính bước ngoặt, điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh với tỷ lệ tăng gần 41%, chính thức áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026. Đây là sự điều chỉnh lớn nhất trong nhiều năm qua, phản ánh sự thay đổi về thu nhập và chi phí sinh hoạt của người dân.
So Sánh Trực Quan: Mức Cũ Và Mức Mới
Dưới đây là bảng so sánh chi tiết để bạn có cái nhìn rõ ràng nhất:
- Đối với bản thân người nộp thuế: Tăng từ 11 triệu đồng/tháng lên 15,5 triệu đồng/tháng (tương đương 186 triệu đồng/năm).
- Đối với mỗi người phụ thuộc: Tăng từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 6,2 triệu đồng/tháng.
Với mức tăng này, thu nhập tính thuế của người lao động sẽ giảm đi đáng kể, dẫn đến số thuế phải nộp ít hơn hoặc thậm chí được miễn nộp thuế trong nhiều trường hợp.
Tác Động Tích Cực Đến Túi Tiền Của Bạn
Hãy cùng xem xét một vài ví dụ thực tế để thấy rõ tác động của chính sách mới:
- Ví dụ 1: Người lao động độc thân. Anh A có thu nhập 20 triệu đồng/tháng. Khi áp dụng mức giảm trừ mới (15,5 triệu), thu nhập chịu thuế của anh A chỉ còn 4,5 triệu/tháng. Với bậc thuế suất 5%, số thuế phải nộp chỉ là 225.000 đồng/tháng, thay vì phải nộp cao hơn với mức giảm trừ cũ.
- Ví dụ 2: Người lao động có 1 con nhỏ. Chị B có thu nhập 20 triệu đồng/tháng và 1 người con phụ thuộc. Tổng giảm trừ của chị là 15,5 triệu (bản thân) + 6,2 triệu (con) = 21,7 triệu đồng. Như vậy, thu nhập chịu thuế của chị B là 0 đồng. Chị B sẽ không phải nộp bất kỳ khoản thuế TNCN nào. Đây là một sự hỗ trợ tài chính rất lớn cho các gia đình trẻ.
Chính sách mới này không chỉ giúp tăng thu nhập thực tế, giảm áp lực chi tiêu trong bối cảnh giá cả leo thang, mà còn khuyến khích tinh thần tuân thủ thuế, góp phần tạo nên một xã hội công bằng và phát triển bền vững.
Hướng Dẫn Chi Tiết Cách Tính Giảm Trừ Gia Cảnh Và Thuế TNCN
Để chủ động trong việc quản lý tài chính cá nhân, bạn hoàn toàn có thể tự tính toán được số thuế phải nộp của mình. Quy trình tính toán bao gồm 3 bước cơ bản sau:
- Bước 1: Xác định tổng thu nhập chịu thuế từ tiền lương, tiền công trong tháng.
- Bước 2: Trừ đi các khoản giảm trừ.
- Giảm trừ cho bản thân: 11 triệu (năm 2025) hoặc 15,5 triệu (từ 2026).
- Giảm trừ cho người phụ thuộc: 4,4 triệu (năm 2025) hoặc 6,2 triệu (từ 2026) cho mỗi người.
- Trừ các khoản đóng bảo hiểm bắt buộc (BHXH, BHYT, BHTN) và đóng góp từ thiện, nhân đạo (nếu có).
- Bước 3: Áp dụng biểu thuế lũy tiến từng phần để tính số thuế phải nộp trên phần thu nhập còn lại.
Công thức tổng quát: Thu nhập tính thuế = Tổng thu nhập - Các khoản giảm trừ - Các khoản đóng bảo hiểm
Mẹo nhỏ cho chủ doanh nghiệp: Hãy hướng dẫn nhân viên của mình cách tự tính toán này. Nó không chỉ giúp họ chủ động tài chính mà còn minh bạch hóa quá trình trả lương và tính thuế, từ đó xây dựng văn hóa doanh nghiệp tích cực.
Quy Trình Đăng Ký Người Phụ Thuộc: Đơn Giản, Rõ Ràng
Để được hưởng mức giảm trừ cho người phụ thuộc, người nộp thuế cần thực hiện thủ tục đăng ký với cơ quan thuế. Quy trình này khá đơn giản:
- Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ. Hồ sơ bao gồm:
- Tờ khai đăng ký người phụ thuộc (mẫu 20-ĐK-TCT).
- Bản sao các giấy tờ chứng minh mối quan hệ (Giấy khai sinh, CMND/CCCD, Sổ hộ khẩu…).
- Các giấy tờ chứng minh điều kiện của người phụ thuộc (Giấy xác nhận đang theo học toàn thời gian, Giấy xác nhận khuyết tật, Giấy xác nhận của UBND cấp xã đối với trường hợp nuôi dưỡng người không nơi nương tựa…).
- Bước 2: Nộp hồ sơ. Người nộp thuế nộp hồ sơ trực tiếp hoặc qua đường bưu điện đến cơ quan thuế quản lý trực tiếp. Hiện nay, nhiều địa phương đã hỗ trợ nộp online qua cổng dịch vụ công.
- Bước 3: Nhận kết quả. Sau khi hồ sơ được chấp thuận, cơ quan thuế sẽ cấp mã số thuế cho người phụ thuộc và người nộp thuế sẽ được tính giảm trừ kể từ tháng phát sinh nghĩa vụ nuôi dưỡng.
Lưu ý quan trọng: Bạn nên đăng ký người phụ thuộc càng sớm càng tốt. Nếu chưa kịp đăng ký trong năm, bạn vẫn có thể thực hiện đăng ký và được tính giảm trừ khi quyết toán thuế cuối năm.
Lời Kết: Hành Trình Tài Chính Cá Nhân Bền Vững
Việc điều chỉnh tăng mạnh mức giảm trừ gia cảnh từ năm 2026 không chỉ là một thay đổi về chính sách, mà còn là một thông điệp tích cực về sự sẻ chia và thấu hiểu từ Nhà nước đối với người lao động. Đây chính là cơ hội để mỗi chúng ta – những chủ doanh nghiệp nhỏ và vừa, những cá nhân đang ngày đêm lao động – được giữ lại nhiều hơn thành quả lao động của mình, để chăm lo tốt hơn cho bản thân và gia đình.
Hãy xem đây là động lực để chúng ta cùng nhau tuân thủ tốt hơn các quy định về thuế, không chỉ như một nghĩa vụ pháp lý mà còn là sự đóng góp có trách nhiệm cho sự phát triển chung của đất nước. Khi mỗi cá nhân được hỗ trợ, mỗi gia đình được chăm lo, nền tảng cho một nền kinh tế vững mạnh sẽ càng thêm bền chắc.
Hãy luôn là những người chủ động cập nhật thông tin, bởi hiểu biết chính là chìa khóa để tối ưu hóa tài chính và phát triển bền vững. Bạn có thể theo dõi các thông tin mới nhất và các tư vấn giá trị từ Kế toán Thuế Online (KTO) tại website Kế toán Thuế Online và Facebook KTO.
Nguồn tham khảo:
- Luật Thuế Thu nhập cá nhân 2007.
- Thông tư 111/2013/TT-BTC.
- Nghị quyết điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh được thông qua ngày 17/10/2025.