Hành trình khởi nghiệp từ một cửa hàng nhỏ, một quán ăn gia đình hay một dịch vụ cá nhân luôn chứa đựng biết bao hy vọng và nỗ lực. Giữa trăm công ngàn việc từ quản lý hàng hóa, chăm sóc khách hàng đến tìm kiếm nguồn thu, có một “người bạn đồng hành” mà bất kỳ chủ hộ kinh doanh nào cũng cần thấu hiểu: đó chính là nghĩa vụ thuế. Hiểu rõ và thực hiện đúng các quy định về thuế không chỉ là tuân thủ pháp luật, mà còn là chìa khóa giúp bạn quản lý dòng tiền minh bạch, bảo vệ thành quả lao động của chính mình và xây dựng một nền tảng kinh doanh bền vững. Bài viết này sẽ đồng hành cùng bạn, giải mã một cách tường tận và dễ hiểu nhất về cách tính thuế cho hộ kinh doanh nhỏ lẻ trong năm 2025.
Hộ Kinh Doanh Nhỏ Lẻ – Bạn Là Ai Trong Thế Giới Kinh Doanh?
Trước khi đi sâu vào các con số và công thức, chúng ta cần xác định rõ đối tượng mà bài viết hướng đến. Hộ kinh doanh nhỏ lẻ, hay còn gọi là hộ kinh doanh cá thể, là mô hình quen thuộc trong đời sống kinh tế Việt Nam. Đó có thể là:
- Một quán phở, quán cà phê nhỏ do gia đình tự vận hành.
- Một cửa hàng tạp hóa, bách hóa trong khu dân cư.
- Một tiệm sửa chữa điện tử, điện lạnh.
- Một xưởng may nhỏ, dịch vụ làm đẹp tại nhà.
- Hoặc bất kỳ hình thức buôn bán, dịch vụ nào với quy mô vừa và nhỏ.
Điểm chung của các hộ kinh doanh này là tính linh hoạt cao, chủ hộ trực tiếp điều hành và chịu trách nhiệm chính. Một ưu điểm lớn là trách nhiệm tài chính được giới hạn trong phạm vi vốn kinh doanh đã đăng ký, giúp bảo vệ tài sản cá nhân trước các rủi ro kinh doanh. Thủ tục thành lập cũng đơn giản hơn nhiều so với các loại hình công ty, tạo điều kiện thuận lợi cho những bước chân khởi nghiệp đầu tiên.
Nắm bắt rõ đặc điểm của mô hình kinh doanh chính là bước đầu tiên để bạn xác định chính xác nghĩa vụ thuế phù hợp, tránh những nhầm lẫn không đáng có.
Cách Tính Thuế Hộ Kinh Doanh Nhỏ Lẻ Năm 2025: Từng Bước Cụ Thể
Năm 2025 mang theo một số điều chỉnh quan trọng mà các hộ kinh doanh cần lưu ý. Cốt lõi của việc tính thuế vẫn dựa trên phương pháp khoán (ấn định sẵn dựa trên doanh thu), nhưng việc lựa chọn phương pháp nộp thuế lại có sự linh hoạt. Dưới đây là lộ trình chi tiết giúp bạn xác định số thuế mình cần nộp.
Bước 1: Lựa Chọn Phương Pháp Nộp Thuế Phù Hợp
Theo Thông tư 40/2021/TT-BTC, hiện có 3 phương thức chính. Việc lựa chọn phương thức nào sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cách bạn kê khai và nộp thuế hàng kỳ.
- Phương pháp kê khai: Áp dụng cho hộ kinh doanh có quy mô lớn HOẶC các hộ kinh doanh chưa đạt quy mô lớn nhưng tự nguyện lựa chọn. Với phương pháp này, bạn sẽ khai và nộp thuế dựa trên doanh thu thực tế phát sinh theo từng tháng hoặc quý. Điều kiện đi kèm là phải thực hiện chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ đầy đủ.
- Phương pháp khoán (phổ biến nhất): Đây là phương pháp điển hình cho các hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Cơ quan thuế sẽ ấn định một mức doanh thu tính thuế và tỷ lệ thuế dựa trên ngành nghề kinh doanh của bạn. Bạn chỉ cần nộp tờ khai thuế một lần duy nhất vào cuối năm.
- Phương pháp nộp thuế theo từng lần phát sinh: Phù hợp với các cá nhân kinh doanh không thường xuyên, không có địa điểm cố định như buôn bán lưu động, chủ thầu xây dựng tư nhân, hoặc chuyển nhượng tên miền. Mỗi khi có giao dịch phát sinh, bạn mới thực hiện kê khai và nộp thuế.
Đối với đa số hộ kinh doanh nhỏ lẻ có địa điểm cố định và hoạt động thường xuyên, phương pháp khoán là sự lựa chọn tối ưu về mặt thủ tục và công sức.
Bước 2: Xác Định Số Thuế Phải Nộp Theo Công Thức
Khi đã xác định được phương pháp khoán, số thuế bạn phải nộp hàng năm được tính theo công thức chuẩn sau:
Thuế GTGT phải nộp = Doanh thu tính thuế GTGT × Tỷ lệ thuế GTGT
Thuế TNCN phải nộp = Doanh thu tính thuế TNCN × Tỷ lệ thuế TNCN
Tổng thuế phải nộp = Thuế GTGT + Thuế TNCN
Vậy, hai yếu tố then chốt bạn cần nắm rõ là Doanh thu tính thuế và Tỷ lệ % thuế áp dụng.
Doanh thu tính thuế bao gồm những gì? Đây là toàn bộ các khoản thu từ hoạt động sản xuất, kinh doanh trong kỳ (thường là một năm), không phân biệt đã thu tiền hay chưa. Cụ thể:
- Tiền bán hàng, tiền gia công, tiền hoa hồng.
- Tiền cung ứng dịch vụ.
- Các khoản chiết khấu thương mại, khuyến mại, hỗ trợ doanh số.
- Phụ thu, phụ trội, các loại phí thu thêm.
- Các khoản trợ giá, bồi thường (lưu ý: bồi thường chỉ tính vào doanh thu chịu thuế TNCN).
Tỷ lệ % thuế áp dụng theo ngành nghề: Tỷ lệ này được quy định rõ tại Phụ lục I của Thông tư 40/2021/TT-BTC. Dưới đây là bảng tỷ lệ phổ biến để bạn tham khảo:
- Phân phối, cung cấp hàng hóa (ví dụ: cửa hàng tạp hóa, quần áo): Thuế GTGT 1%, Thuế TNCN 0.5%.
- Dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu (ví dụ: sửa chữa, tư vấn): Thuế GTVT 5%, Thuế TNCN 2%.
- Sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn với hàng hóa (ví dụ: xưởng sản xuất bánh, dịch vụ vận chuyển): Thuế GTGT 3%, Thuế TNCN 1.5%.
Ví dụ minh họa: Một cửa hàng tạp hóa (ngành phân phối hàng hóa) có doanh thu năm 2025 là 800 triệu đồng.
- Thuế GTGT phải nộp = 800 triệu × 1% = 8 triệu đồng.
- Thuế TNCN phải nộp = 800 triệu × 0.5% = 4 triệu đồng.
- Tổng số thuế phải nộp trong năm = 8 triệu + 4 triệu = 12 triệu đồng.
Hộ Kinh Doanh Nhỏ Lẻ Có Phải Nộp Thuế Không? Ngưỡng Doanh Thu Quan Trọng
Đây là câu hỏi then chốt. Câu trả lời là: CÓ, nhưng chỉ khi doanh thu của bạn vượt qua một ngưỡng nhất định. Theo quy định tại Thông tư 40/2021/TT-BTC:
Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ hoạt động sản xuất, kinh doanh trong năm dương lịch từ 100 triệu đồng trở xuống thì thuộc trường hợp không phải nộp thuế GTGT và không phải nộp thuế TNCN.
Nói một cách đơn giản:
- Nếu doanh thu cả năm của bạn dưới 100 triệu đồng: Bạn không phải nộp thuế GTGT và thuế TNCN.
- Nếu doanh thu cả năm của bạn từ 100 triệu đồng trở lên: Bạn bắt đầu có nghĩa vụ nộp cả hai loại thuế này theo công thức đã nêu ở trên.
Đây là một chính sách hỗ trợ rất thiết thực từ Nhà nước nhằm khuyến khích và tạo điều kiện cho những hộ kinh doanh siêu nhỏ, mới bắt đầu hoạt động.
Kinh Doanh Nhỏ Lẻ Có Phải Đăng Ký Kinh Doanh Không?
Bên cạnh thuế, vấn đề đăng ký kinh doanh cũng được nhiều chủ hộ quan tâm. Không phải mọi hình thức kinh doanh nhỏ lẻ đều bắt buộc phải đăng ký. Theo Nghị định 01/2021/NĐ-CP, một số hoạt động sau đây không cần đăng ký kinh doanh:
- Bán hàng rong, quà vặt, buôn bán trong chợ, điểm kinh doanh tự phát.
- Các dịch vụ như đánh giày, cắt tóc, gội đầu, làm móng, giặt là.
- Bán sách, báo, tạp chí, vé số.
- Kinh doanh dịch vụ ăn uống tại vỉa hè, lề đường.
- Dạy học, dạy kèm tại nhà.
- Dịch vụ trông giữ xe không cố định.
Tuy nhiên, nếu hoạt động của bạn có địa điểm cố định, quy mô tương đối và không thuộc danh sách trên, việc thực hiện thủ tục đăng ký hộ kinh doanh là cần thiết để đảm bảo tính pháp lý, tránh bị xử phạt hành chính và mở rộng cơ hội kinh doanh trong tương lai.
Hồ Sơ Và Thời Hạn Nộp Thuế Khoán
Sau khi đã tính được số thuế, bước cuối cùng là chuẩn bị hồ sơ và nộp thuế đúng hạn.
Hồ Sơ Khai Thuế Khoán
Hồ sơ chính bao gồm Tờ khai thuế dành cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh (Mẫu số 01/CNKD). Nếu hộ kinh doanh của bạn có phát sinh các giao dịch cần xuất hóa đơn lẻ, cần bổ sung thêm các tài liệu như bản sao hợp đồng, biên bản nghiệm thu, chứng từ chứng minh nguồn gốc hàng hóa.
Thời Hạn Nộp Hồ Sơ
- Đối với hộ kinh doanh đang hoạt động: Thời hạn nộp hồ sơ khai thuế khoán chậm nhất là ngày 15/12 của năm trước năm tính thuế. (Ví dụ: để tính thuế cho năm 2025, bạn cần nộp hồ sơ trước ngày 15/12/2024).
- Đối với hộ kinh doanh mới thành lập hoặc có thay đổi: Thời hạn nộp hồ sơ là trong vòng 10 ngày kể từ ngày bắt đầu kinh doanh hoặc ngày có sự thay đổi về quy mô, ngành nghề.
Bạn có thể nộp hồ sơ trực tuyến qua Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế hoặc nộp trực tiếp tại cơ quan thuế quản lý địa phương nơi bạn đăng ký kinh doanh.
Lộ Trình Áp Dụng Hóa Đơn Điện Tử Và Thay Đổi Quan Trọng Đến Năm 2026
Đây là một điểm cực kỳ quan trọng mà các hộ kinh doanh cần lưu tâm cho trung và dài hạn. Theo lộ trình cải cách, chế độ thuế khoán sẽ dần được thay thế để tăng cường minh bạch.
- Từ 01/6/2025: Các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên sẽ không còn được áp dụng phương pháp thuế khoán. Thay vào đó, họ bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền