Trong những ngày gần đây, thị trường vàng trong nước liên tục biến động mạnh với mức chênh lệch giá mua – bán cao ngất ngưởng. Điều này không chỉ thu hút sự chú ý của những nhà đầu tư có tổ chức mà còn kéo theo một lượng lớn cá nhân tham gia với mục đích “lướt sóng”, kiếm lời trong ngắn hạn. Đứng trước bối cảnh đó, một câu hỏi quan trọng được đặt ra: Liệu những khoản thu nhập hàng trăm, thậm chí hàng tỷ đồng từ chênh lệch giá vàng có phải là đối tượng chịu thuế? Và nếu có, điều đó sẽ tác động thế nào đến cộng đồng doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng như các hộ kinh doanh cá thể?
Thuế Thu Nhập Cá Nhân Với Giao Dịch Vàng: Không Phải Là Điều Mới Mẻ
Nhiều người có thể ngỡ ngàng khi nghe đến đề xuất đánh thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đối với hoạt động mua bán vàng. Tuy nhiên, trên thực tế, căn cứ pháp lý cho việc này đã có từ rất lâu. Theo chia sẻ của TS. Nguyễn Ngọc Tú, nguyên Vụ trưởng Tổng cục Thuế, Luật Thuế giá trị gia tăng và Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp quy định rõ: mọi tổ chức, cá nhân có hoạt động mua bán, kinh doanh phát sinh doanh thu và thu nhập đều phải có nghĩa vụ nộp thuế.
“Các đạo luật gốc đều quy định như thế, tức là bất cứ tổ chức, cá nhân nào kinh doanh, mua bán hàng hóa, có thu nhập là phải nộp thuế. Có điều mình chưa triển khai chứ không phải là mới.” – TS. Nguyễn Ngọc Tú.
Điều này có nghĩa là, về bản chất, việc kinh doanh vàng cũng giống như kinh doanh bất kỳ mặt hàng nào khác. Trong khi các kênh đầu tư khác như chứng khoán (chịu thuế 0.1%), bất động sản (2%), hay thậm chí kinh doanh hàng hóa online (1-2%) đều đã thực hiện nghĩa vụ thuế, thì kênh vàng dường như đang là một “lỗ hổng” lớn.
Tại Sao Lại Đề Xuất Thu Thuế Vào Thời Điểm Này?
Vấn đề không nằm ở chỗ thiếu luật, mà nằm ở sự chuyển biến của thị trường. Trước đây, vàng chủ yếu được mua để tích trữ, phòng thân. Nhưng hiện tại, bức tranh đã hoàn toàn thay đổi.
Biến Động Thị Trường Và Hành Vi Đầu Cơ
Giá vàng trong nước thời gian qua có biên độ dao động cực kỳ lớn, chênh lệch so với thế giới có lúc lên tới hơn 20 triệu đồng/lượng. Sự chênh lệch khổng lồ này đã tạo ra một “sân chơi” màu mỡ cho các hoạt động đầu cơ. Các giao dịch mua bán diễn ra liên tục với tần suất cao, có cá nhân thực hiện giao dịch lên đến hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm chỉ với mục đích kiếm lời từ chênh lệch giá.
PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, một chuyên gia kinh tế, nhận định: “Việc áp thuế thu nhập cá nhân với hoạt động mua bán vàng vào thời điểm này là cần thiết khi hoạt động mua bán vàng có biểu hiện đầu cơ… Thuế sẽ điều tiết hành vi.”
Đảm Bảo Công Bằng Và Chống Thất Thu Thuế
Khi một cá nhân bán vàng thu về lợi nhuận hàng tỷ đồng mà không phải nộp bất kỳ khoản thuế nào, trong khi một chủ hộ kinh doanh online nhỏ lẻ vẫn phải nộp thuế đầy đủ, đó là một sự bất công bằng. Việc áp dụng thuế TNCN cho giao dịch vàng sẽ góp phần:
- Tạo sự công bằng giữa các kênh đầu tư.
- Hạn chế tâm lý đầu cơ, đưa thị trường vàng phát triển lành mạnh hơn.
- Bịt lỗ hổng thất thu thuế cho ngân sách nhà nước.
Đề Xuất Cơ Chế Tính Thuế: Thực Tế Và Khả Thi
Vấn đề then chốt không phải là “có nên đánh thuế hay không” mà là “đánh thuế như thế nào” để vừa hiệu quả, vừa đảm bảo tính công bằng và không gây khó khăn cho người dân.
Xác Định Ngưỡng Chịu Thuế Và Loại Trừ
Đây là điểm được các chuyên gia đặc biệt lưu ý. Không phải mọi giao dịch bán vàng nào cũng nên bị đánh thuế. Cần có những ngưỡng và ngoại lệ hợp lý. Ví dụ:
- Chỉ áp dụng thuế cho các giao dịch có giá trị từ 01 chỉ vàng trở lên hoặc một ngưỡng cao hơn.
- Loại trừ các trường hợp bán vàng để phục vụ mục đích cá nhân cấp bách như chữa bệnh, cứu trợ… thay vì mục đích kinh doanh.
TS. Nguyễn Ngọc Tú cũng đồng tình: “Cần có hạn mức áp thuế và loại trừ một số trường hợp để bảo đảm tính công bằng.”
Phương Pháp Tính Thuế: Khấu Trừ Tại Nguồn
Phương án được đánh giá là khả thi và hiệu quả nhất là áp dụng cơ chế khấu trừ thuế tại nguồn. Cụ thể, các doanh nghiệp, cửa hàng vàng khi mua vào từ cá nhân sẽ có trách nhiệm khấu trừ luôn một phần tiền thuế trước khi thanh toán cho người bán.
Ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc một công ty tư vấn thuế, đề xuất mức thuế cụ thể: “…chỉ nên tính trên giá bán ra, với mức khoảng 1% VAT và 0,5% thuế thu nhập cá nhân.”
Với cơ chế này, việc quản lý sẽ trở nên dễ dàng hơn rất nhiều do các doanh nghiệp kinh doanh vàng vốn đã có hệ thống hóa đơn, chứng từ đầy đủ.
Tác Động Đến Doanh Nghiệp Vừa Và Nhỏ Và Hộ Kinh Doanh Cá Thể
Là một chủ thể quan trọng trong thị trường, các DNNVV và hộ kinh doanh cần lưu ý những điểm sau:
- Tuân thủ chính sách thuế: Nếu đề xuất được thông qua, việc nắm rõ quy định và thực hiện khấu trừ thuế đúng quy định là nghĩa vụ bắt buộc, tránh các rủi ro về thanh tra, truy thu thuế sau này.
- Cập nhật hóa đơn, chứng từ: Công tác kế toán, xuất hóa đơn khi mua bán vàng cần được thực hiện một cách minh bạch và chính xác. Đây vừa là căn cứ tính thuế, vừa là bằng chứng bảo vệ doanh nghiệp trước cơ quan thuế.
- Đánh giá lại mô hình kinh doanh: Mức thuế có thể làm giảm lợi nhuận kỳ vọng từ việc kinh doanh vàng. Các doanh nghiệp cần cân nhắc, đa dạng hóa kênh đầu tư hoặc điều chỉnh chiến lược kinh doanh cho phù hợp.
Lời Khuyên Chân Thành Từ Chuyên Gia
Thay vì lo lắng, hãy xem đây là một bước đi cần thiết để ổn định thị trường và tạo ra môi trường kinh doanh công bằng cho tất cả mọi người. Sự minh bạch trong quản lý thuế không chỉ giúp Nhà nước điều tiết nền kinh tế tốt hơn, mà còn bảo vệ chính các doanh nghiệp chân chính khỏi những đối thủ cạnh tranh không lành mạnh.
Hãy luôn cập nhật thông tin chính thống từ các nguồn đáng tin cậy như Cổng thông điện tử của Tổng cục Thuế hoặc Bộ Tài chính. Hiểu rõ luật không chỉ giúp bạn tuân thủ đúng quy định mà còn tận dụng được các chính sách ưu đãi, từ đó tối ưu hóa hoạt động kinh doanh của mình.
“Đã kinh doanh phải nộp thuế” – Đó không chỉ là nghĩa vụ, mà còn là trách nhiệm của mỗi công dân, mỗi doanh nghiệp đối với sự phát triển chung của đất nước.
Hành trình kinh doanh luôn chứa đựng những thử thách và thay đổi. Việc nắm bắt thông tin sớm và chủ động thích ứng sẽ biến những thay đổi về chính sách thành cơ hội để bạn điều chỉnh, củng cố và phát triển bền vững hơn. Hãy giữ vững tinh thần lạc quan và tin tưởng rằng một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng sẽ mang lại những thành quả xứng đáng cho những nỗ lực của bạn.
Bạn hãy theo dõi các thông tin mới nhất và các tư vấn giá trị từ KTO tại website Kế toán Thuế Online và Facebook KTO.
Nguồn tham khảo:
Bài viết tổng hợp và phân tích dựa trên nội dung gốc từ Báo Tuổi Trẻ Online: “Mua bán vàng phải nộp thuế thu nhập cá nhân: Đề xuất thu như mua bán chứng khoán” và ý kiến của các chuyên gia TS. Nguyễn Ngọc Tú, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, ông Nguyễn Văn Được.