Văn bản pháp lý

Hướng dẫn tính thuế hộ kinh doanh nhỏ lẻ theo quy định mới 2025

Posted on by Kế toán Online
23
Th8

Trong mọi bước phát triển của nền kinh tế Việt Nam, những người kinh doanh nhỏ lẻ – từ quán bánh mì ven đường tới cửa hàng tạp hóa trong ngõ nhỏ – chính là lớp “rễ cây” bền bỉ, tạo nên diện mạo sinh động cho cộng đồng kinh doanh của đất nước. Việc hiểu và thực hiện đúng các quy định về thuế không chỉ là nghĩa vụ với Nhà nước, mà còn giúp các chủ hộ kinh doanh cá thể, doanh nghiệp vừa và nhỏ chủ động bảo vệ hoạt động kinh doanh của mình, tránh những rủi ro không đáng có về pháp lý và tài chính.

Trong bối cảnh các chính sách thuế ngày càng được cập nhật, đặc biệt giai đoạn 2025 – 2026 sắp tới có nhiều điểm mới mang tính “đột phá”, các hộ kinh doanh nhỏ lẻ rất cần nắm bắt kịp thời và chính xác phương pháp, công thức, cũng như điểm mấu chốt để việc kê khai thuế trở nên đơn giản, thuận tiện mà vẫn đảm bảo an toàn. Trong bài viết này, tôi sẽ cùng bạn đi sâu phân tích các quy định mới nhất, đồng thời chia sẻ mẹo nhỏ giúp hộ kinh doanh, doanh nghiệp vừa và nhỏ quản lý thuế chủ động – hiệu quả hơn.

Hiểu Đúng về Hộ Kinh Doanh Nhỏ Lẻ: Khái Niệm và Vai Trò

Hộ kinh doanh nhỏ lẻ, hay còn gọi là hộ kinh doanh cá thể, không còn xa lạ với cộng đồng kinh doanh Việt Nam. Đây là mô hình đa phần các quán ăn, dịch vụ cá nhân, cửa hàng tạp hóa, tiệm bảo trì nhỏ… lựa chọn khi khởi nghiệp bởi sự linh hoạt và gần gũi với đời sống kinh tế địa phương.

  • Quy mô hạn chế: Số lượng lao động thường ít, phù hợp với vận hành nhỏ hoặc do một người/quy mô gia đình đảm nhận.
  • Linh hoạt cao: Chủ hộ có quyền tự quyết toàn diện về mọi khâu điều hành, dễ xoay chuyển trước biến động thị trường.
  • Đơn giản hóa thủ tục: Việc đăng ký kinh doanh, thành lập, chuyển đổi ngành nghề đều nhanh gọn hơn so với doanh nghiệp lớn.
  • Trách nhiệm hữu hạn: Chủ hộ chỉ chịu trách nhiệm tài chính trong phạm vi vốn kinh doanh đã đăng ký.

“Việc lựa chọn mô hình hộ kinh doanh nhỏ lẻ giúp nhiều cá nhân dễ dàng tiếp cận thị trường mà không phải lo lắng về các yêu cầu phức tạp như doanh nghiệp lớn, lại vừa giữ được sự chủ động tối đa.” – Nhận định từ chuyên gia KTO.

Hộ Kinh Doanh Nhỏ Lẻ Có Phải Nộp Thuế Không?

Một câu hỏi được nhiều chủ hộ quan tâm: Liệu quy mô nhỏ sẽ giúp miễn trừ hoàn toàn nghĩa vụ thuế? Câu trả lời: Có hoặc không, tùy theo doanh thu và ngành nghề.

Theo Thông tư 40/2021/TT-BTC cùng các nghị định sửa đổi mới nhất, cá nhân hoặc hộ kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở xuống thì không phải nộp thuế GTGT (Giá trị gia tăng) cũng như thuế TNCN (Thu nhập cá nhân) cho hoạt động sản xuất – kinh doanh đó. Nhưng nếu doanh thu trên 100 triệu đồng/năm, hộ và cá nhân kinh doanh phải thực hiện đủ 3 loại nghĩa vụ:

  • Thuế Giá trị gia tăng (GTGT)
  • Thuế Thu nhập cá nhân (TNCN)
  • Lệ phí môn bài

Đáng chú ý, trường hợp nhiều cá nhân cùng đứng tên (cùng một nhóm hộ kinh doanh), mức ngưỡng 100 triệu đồng/năm được xác định theo doanh thu của người đại diện duy nhất của nhóm.

“Nguyên tắc là doanh thu phát sinh đến đâu, nghĩa vụ thuế đi kèm đến đó. Chủ động kiểm soát doanh thu và báo cáo người đại diện sẽ giúp phòng tránh rủi ro bị truy thu thuế trong quá trình kiểm tra, thanh tra.” – Kinh nghiệm thực tế từ các doanh nghiệp nhỏ tại TP. Hồ Chí Minh.

Cách Tính Thuế Hộ Kinh Doanh Nhỏ Lẻ Năm 2025: Từng Bước Tỉ Mỉ

Bước 1: Lựa chọn phương pháp nộp thuế

Hiện có 3 phương pháp hợp lệ, mỗi phương pháp phù hợp với tình hình cụ thể:

  • Phương pháp khoán: Được áp dụng rộng rãi cho hộ kinh doanh nhỏ lẻ hiện nay. Thuế được tính dựa trên tổng doanh thu dự kiến, tỷ lệ khoán theo ngành.
  • Phương pháp kê khai: Dành cho hộ kinh doanh lớn, hoặc có nguyện vọng tự khai thuế cụ thể theo tháng/quý – thường áp dụng với doanh thu lớn, nhiều nghiệp vụ.
  • Khai thuế theo từng lần phát sinh: Lý tưởng cho các cá nhân/nhóm kinh doanh không thường xuyên, địa điểm linh hoạt (bán hàng rong, buôn chuyến…).

Lưu ý quan trọng từ năm 2025: Quy định mới yêu cầu hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử kết nối cơ quan thuế và kê khai theo doanh thu thực tế (thay cho phương pháp khoán). Từ ngày 01/01/2026, phương pháp khoán sẽ bị bãi bỏ hoàn toàn. Điều này đánh dấu bước chuyển hóa lớn từ “tính khoán” sang “kê khai”, đòi hỏi các hộ kinh doanh phải chú trọng hơn đến việc ghi chép, lưu giữ chứng từ.

Bước 2: Xác định doanh thu tính thuế và tính phần thuế phải nộp

Công thức chung để tính các khoản thuế GTGT, TNCN đối với hộ kinh doanh nhỏ lẻ:

Thuế GTGT phải nộp = Doanh thu tính thuế GTGT × Tỷ lệ thuế GTGT theo ngành
Thuế TNCN phải nộp = Doanh thu tính thuế TNCN × Tỷ lệ thuế TNCN theo ngành

Doanh thu tính thuế gồm:

  • Tổng số tiền từ bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ, hoa hồng, gia công;
  • Khoản thưởng, khuyến mại, chiết khấu, phụ thu, bồi thường (riêng với TNCN);
  • Được xác định kể cả khoản đã thu và chưa thu tiền.

Mẹo nhỏ: Để kiểm soát doanh thu dễ hơn, bạn nên sử dụng sổ tay ghi nhận hàng ngày, tham khảo mẫu Excel/hệ thống phần mềm (nếu có điều kiện). Hồ sơ rõ ràng giúp bạn kê khai dễ, tránh sai sót hoặc bị ấn định thuế về sau.

Ví dụ thực tế

Một hộ kinh doanh cửa hàng tạp hóa, doanh thu 800 triệu đồng/năm:

  • Tỷ lệ thuế GTGT áp dụng: 1% (ngành phân phối hàng hóa)
  • Tỷ lệ thuế TNCN áp dụng: 0,5%
  • Thuế GTGT: 800 triệu × 1% = 8 triệu đồng
  • Thuế TNCN: 800 triệu × 0,5% = 4 triệu đồng
  • Tổng thuế phải nộp: 12 triệu đồng (chưa kể lệ phí môn bài)

Doanh Nghiệp, Hộ Kinh Doanh Nhỏ Lẻ Có Phải Đăng Ký Kinh Doanh Không?

Vấn đề đăng ký kinh doanh luôn khiến nhiều người “đau đầu”. Có những ngành nghề nhỏ lẻ được phép hoạt động mà không cần thủ tục đăng ký chính thức, tuy nhiên phần lớn các trường hợp đều cần làm thủ tục theo quy định.

  • Không bắt buộc đăng ký:
    • Bán hàng rong, bán dạo, kinh doanh lưu động nhỏ;
    • Dịch vụ cá nhân đơn giản như đánh giày, cắt tóc, làm móng;
    • Bán báo, tạp chí, vé số, dịch vụ nhiếp ảnh hoặc quay phim nhỏ lẻ, không có hợp đồng;
    • Kinh doanh ăn uống vỉa hè, giữ xe không cố định, dạy học tại nhà;
    • Dịch vụ Internet công cộng nhỏ không cố định địa điểm.
  • Bắt buộc đăng ký kinh doanh: Áp dụng cho hoạt động thương mại, dịch vụ có địa điểm cố định; hoạt động có quy mô lớn hơn…

“Đăng ký kinh doanh giúp hộ kinh doanh cá thể bảo vệ quyền lợi, có cơ hội tiếp cận vay vốn, và đặc biệt – tránh được các chế tài phạt nguội khi Nhà nước tăng cường kiểm tra thị trường.” – Chia sẻ từ chuyên gia tư vấn tài chính KTO.

Xác Định Doanh Thu, Tỷ Lệ Thuế Từng Ngành Nghề: Cách Làm Đơn Giản, Chính Xác

Khi tính thuế, điều quan trọng nhất là xác định chính xác tổng doanh thu và áp dụng đúng tỷ lệ thuế cho từng loại hình kinh doanh:

  • Phân phối, cung cấp hàng hóa: GTGT 1%, TNCN 0,5%
  • Dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu: GTGT 5%, TNCN 2%
  • Sản xuất, vận tải, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu, dịch vụ có gắn với hàng hóa: GTGT 3%, TNCN 1,5%

Trường hợp kinh doanh nhiều ngành nghề cùng lúc, phải kê khai riêng cho từng ngành. Nếu không tách bạch được doanh thu từng ngành, cơ quan thuế sẽ áp dụng tỷ lệ ấn định theo quy định.

Thời điểm xác định doanh thu:

  • Hộ kinh doanh tính thuế khoán: Từ ngày 20/11 đến 15/12 của năm trước năm tính thuế.
  • Hộ kinh doanh mới/thay đổi quy mô ngành nghề: Trong vòng 10 ngày kể từ ngày bắt đầu hoạt động hoặc thay đổi.
  • Hộ kinh doanh tính thuế theo hóa đơn: Ngay khi xuất hóa đơn, bàn giao hàng hóa, nghiệm thu dịch vụ.

Khai Thuế, Quyết Toán Thuế và Lưu Ý Khi Chuyển Đổi Phương Pháp

1. Nộp thuế theo phương pháp kê khai có cần quyết toán không?

Đa phần hộ kinh doanh nhỏ lẻ (không thuộc quy mô lớn) nếu chọn kê khai thuế, sẽ không bắt buộc phải quyết toán thuế cuối năm. Tuy nhiên, việc lưu trữ đầy đủ chứng từ, hóa đơn, sổ sách là điều kiện tiên quyết để được miễn quyết toán và tránh vướng mắc pháp lý.

2. Ai được nộp thuế theo từng lần phát sinh?

Hình thức này chỉ áp dụng với cá nhân kinh doanh không thường xuyên, không cố định địa điểm, như:

  • Kinh doanh di động (bán hàng rong, bán buôn lưu động…);
  • Chủ thầu xây dựng tư nhân nhỏ lẻ;
  • Chuyển nhượng tên miền internet “.vn”;
  • Thu nhập từ sản phẩm, dịch vụ nội dung thông tin số không đăng ký kê khai thường xuyên.

Đối tượng này không bắt buộc phải thực hiện chế độ kế toán đầy đủ, chỉ cần lưu trữ các chứng từ liên quan đến hoạt động phát sinh doanh thu.

Thủ Tục, Hồ Sơ Khai Thuế Khoán: Làm Đúng – Đủ – Dễ Dàng

Hồ sơ khai thuế khoán đơn giản gồm:

  • Tờ khai thuế hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh (Mẫu 01/CNKD theo Thông tư 40/2021/TT-BTC)
  • Nếu có xuất hóa đơn phát sinh:
    • Bản sao hợp đồng kinh tế, biên bản nghiệm thu, thanh lý hợp đồng;
    • Bản sao tài liệu chứng minh nguồn gốc hàng hóa, dịch vụ (bảng kê thu mua, hóa đơn nhập khẩu…)

Hồ sơ được nộp trực tiếp hoặc trực tuyến qua cổng thông tin Thuế điện tử (thuedientu.gdt.gov.vn).

Thời hạn nộp hồ sơ khai thuế:

  • Trước ngày 15/12 hàng năm với hộ kinh doanh ổn định;
  • Trong 10 ngày kể từ khi mới thành lập hay thay đổi quy mô/ngành nghề;
  • Trong 10 ngày từ khi có doanh thu cần xuất hóa đơn lẻ.

Một Số Câu Hỏi Thường Gặp Khi Tính Thuế Hộ Kinh Doanh Nhỏ Lẻ

  • Hộ kinh doanh nhỏ lẻ phải nộp bao nhiêu thuế?
    • Doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm: không phải nộp GTGT, TNCN.
    • Doanh thu trên 100 triệu đồng/năm: phải nộp thuế GTGT, TNCN và lệ phí môn bài (từ 300.000 đến 1.000.000 đồng/năm).
  • Hộ kinh doanh nhỏ lẻ thường phải nộp những loại thuế gì?
    • Lệ phí môn bài
    • Thuế GTGT
    • Thuế TNCN
  • Quy định mới về tính thuế kể từ 01/6/2025?
    • Từ 1 tỷ đồng doanh thu/năm trở lên: bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử và nộp thuế kê khai thực tế;
    • Sau 01/01/2026: mọi hình thức khoán đều bị bãi bỏ, thống nhất áp dụng kê khai doanh thu thực tế toàn bộ.

“Sự thay đổi về phương pháp tính thuế giúp nâng cao tính minh bạch, giảm thiểu rủi ro truy thu thuế và giúp hộ kinh doanh dễ dàng kiểm soát tài chính cá nhân lâu dài.” – Đánh giá từ chuyên gia KTO.

Mẹo Ứng Dụng Nhanh – Quản Lý Thuế Chủ Động Cho Hộ Kinh Doanh

  • Chủ động ghi sổ bán hàng hóa, dịch vụ từng ngày – dù không bắt buộc vẫn nên thực hiện để kiểm soát doanh thu;
  • Chọn phần mềm kế toán cơ bản hoặc file Excel đơn giản để theo dõi hóa đơn, chi phí, công nợ.
  • Định kỳ tổng hợp doanh thu mỗi tuần, mỗi tháng để tránh bị động khi cơ quan thuế đối chiếu;
  • Lưu trữ hóa đơn mua vào – bán ra ít nhất 5 năm, đề phòng kiểm tra hoặc khi chuyển đổi sang phương pháp kê khai;
  • Thường xuyên cập nhật các thay đổi quy định, tỷ lệ thuế, hồ sơ trên các kênh uy tín (website, fanpage của các tổ chức chuyên môn như KTO…);
  • Đối chiếu thông tin từ cán bộ quản lý thuế địa phương nếu có vướng mắc.

Mẹo nhanh:
Định kỳ đầu mỗi quý, hãy kiểm tra doanh thu lũy kế năm nay của bạn đã đến ngưỡng 100 triệu hoặc 1 tỷ đồng chưa → Chủ động chuyển sang phương pháp kê khai/kê khai hóa đơn điện tử nếu cần!

Nếu quy định khiến bạn băn khoăn – hãy mạnh dạn hỏi cán bộ thuế hoặc tra cứu ngay trên website của Tổng cục Thuế hoặc các đơn vị tư vấn uy tín. Đây là thói quen nhỏ nhưng “cứu nguy” rất nhiều trường hợp vướng mắc ngoài mong đợi.

Để cập nhật chính xác các thay đổi về thuế dành cho hộ kinh doanh cá thể, bạn hãy thường xuyên theo dõi thông tin, tài liệu phân tích, tư vấn thực tế từ các tổ chức chuyên môn.

Bạn hãy theo dõi các thông tin mới nhất và các tư vấn giá trị từ KTO tại website Kế toán Thuế Online và Facebook KTO

Đồng Hành Cùng Những Người Kinh Doanh Bền Vững: Tinh Thần Chủ Động – Tuân Thủ

Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh cá thể – hoàn thiện nghĩa vụ thuế không chỉ đơn thuần là tránh bị phạt, truy thu, mà còn khẳng định niềm tự hào khi hoạt động minh bạch, văn minh và hội nhập. Những thay đổi về chính sách năm 2025 sẽ giúp môi trường kinh doanh ngày càng công bằng, thuận lợi và phát triển bền vững hơn.

“Đừng xem khai thuế là gánh nặng – hãy coi đó là cách bạn góp phần xây dựng cộng đồng, bảo vệ quyền lợi của chính mình, và từng bước nâng tầm thương hiệu nhỏ lẻ lên một vị thế mới. Chủ động học hỏi, cập nhật và vận dụng đúng – thành công sẽ đến với mọi hộ kinh doanh.” – Chia sẻ từ đội ngũ tư vấn KTO.

Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào về thủ tục, hồ sơ, mức thuế, hoặc muốn tham khảo các giải pháp quản lý thuế chuyên nghiệp, bạn đừng ngần ngại liên hệ với chuyên viên tư vấn, kế toán uy tín. Đồng thời, hãy thường xuyên cập nhật các tin tức, quy định mới nhất để hoạt động kinh doanh luôn vững vàng trước mọi thay đổi chính sách.

Nguồn tham khảo

  • Thông tư 40/2021/TT-BTC của Bộ Tài chính
  • Nghị định 70/2025/NĐ-CP về quản lý thuế đối với hộ kinh doanh cá thể
  • Nghị quyết 198/2025/QH15 về thay đổi phương pháp tính thuế hộ kinh doanh
  • Cổng thông tin điện tử Tổng cục Thuế Việt Nam
  • Kinh nghiệm tư vấn thực tiễn của các doanh nghiệp vừa và nhỏ thành công