Giữa nhịp sống kinh doanh sôi động, có lẽ bất kỳ ai cũng mong muốn cửa hàng, quán ăn, dịch vụ của mình phát triển ổn định mà không phải lo lắng về các thủ tục, nghĩa vụ thuế. Nhưng thực tế, “người hiểu – người an”. Khi bạn nắm rõ nguyên tắc, phương pháp tính thuế, mọi chuyện sẽ trở nên dễ dàng, chủ động và minh bạch. Chính vì vậy, việc cập nhật cách tính thuế hộ kinh doanh nhỏ lẻ và thực hiện đúng quy định là yếu tố “bảo hiểm” để doanh nghiệp vừa và nhỏ hay hộ cá thể phát triển bền vững, tránh những rủi ro không đáng có về pháp lý.
Hộ kinh doanh nhỏ lẻ có phải nộp thuế không?
Đây là câu hỏi thường xuyên gặp nhất khi tôi hỗ trợ tư vấn cho các cửa hàng nhỏ, quán ăn gia đình hay đôi vợ chồng mở tiệm tạp hóa. Câu trả lời tưởng chừng đơn giản nhưng lại có nhiều điều cần lưu ý.
Theo quy định hiện hành, các cá nhân, hộ kinh doanh nhỏ lẻ chỉ phải nộp thuế nếu tổng doanh thu từ sản xuất, kinh doanh trong một năm dương lịch vượt 100 triệu đồng. Cụ thể:
- Doanh thu ≤ 100 triệu đồng/năm: KHÔNG phải nộp thuế GTGT và thuế TNCN.
- Doanh thu > 100 triệu đồng/năm: BẮT BUỘC phải nộp các loại thuế theo quy định (GTGT, TNCN…) và khai nộp đúng thời hạn.
Một chuyên gia thuế từng nhắn nhủ: “Hiểu và tuân thủ đúng nghĩa vụ thuế không chỉ là trách nhiệm, mà còn là cách bảo vệ uy tín, sự bền vững và an toàn pháp lý cho mỗi hộ kinh doanh.”
Điều này được quy định rõ tại Thông tư 40/2021/TT-BTC, cụ thể tại Khoản 2 Điều 4:
- Doanh thu dì của nhóm cá nhân/ hộ gia đình thì lấy doanh thu tính cho một người đại diện duy nhất của cả nhóm trong năm thuế.
- Hộ kinh doanh có trách nhiệm trung thực, đầy đủ khi khai và nộp hồ sơ thuế, chịu trách nhiệm pháp lý nếu khai sai, thiếu.
Tóm lại, trước khi tính toán các loại thuế, bạn cần xác định doanh thu thực tế hàng năm vượt hay dưới ngưỡng 100 triệu đồng.
Chi tiết cách tính thuế cho hộ kinh doanh nhỏ lẻ năm 2025
2.1 Lệ phí (thuế) môn bài
Lệ phí môn bài được xác định dựa trên doanh thu bình quân của năm trước liền kề:
- Doanh thu ≤ 100 triệu đồng/năm: Miễn lệ phí môn bài
- Doanh thu > 100 triệu đến 300 triệu: 300.000 đồng/năm
- Doanh thu > 300 đến 500 triệu: 500.000 đồng/năm
- Doanh thu > 500 triệu: 1.000.000 đồng/năm
Mẹo nhỏ: Hộ nhỏ mới thành lập sau 25/02/2020 được Miễn lệ phí môn bài cho năm đầu tiên hoạt động (ví dụ thành lập tháng 5/2024 thì năm 2024 được miễn hoàn toàn, từ 2025 mới tính).
“Luôn lưu nhớ: thời điểm xác định doanh thu là từ tháng 01 của năm sau năm thành lập hộ kinh doanh.”
Ngoài ra, một số ngành đặc biệt như sản xuất muối, nuôi trồng – đánh bắt thủy hải sản… hoặc hộ kinh doanh không thường xuyên, không có địa điểm cố định cũng thuộc diện miễn lệ phí môn bài.
2.2 Cách tính thuế Giá trị gia tăng (GTGT)
Hộ cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ thường áp dụng phương pháp khoán cho thuế GTGT.
- Nếu doanh thu ≤ 100 triệu đồng/năm: Miễn thuế GTGT
- Nếu doanh thu > 100 triệu đồng/năm: Bắt buộc kê khai và nộp thuế GTGT
Công thức tính:
Số thuế GTGT phải nộp = Doanh thu tính thuế x Tỷ lệ phần trăm thuế suất GTGT áp dụng cho ngành nghề
- Ví dụ: Nếu ngành nghề của bạn là dịch vụ ăn uống, tỷ lệ thuế GTGT hiện hành là 5%. Bạn kinh doanh 8 tháng, tổng doanh thu thực nhận là 160 triệu đồng. Thuế GTGT phải nộp:
160.000.000 x 5% = 8.000.000 đồng
Lưu ý: Nếu một năm không hoạt động đủ 12 tháng, thuế chỉ tính trên doanh thu thực tế của các tháng kinh doanh.
2.3 Cách tính thuế Thu nhập cá nhân (TNCN)
- Nếu doanh thu ≤ 100 triệu đồng/năm: Không phải nộp thuế TNCN
- Nếu doanh thu > 100 triệu đồng/năm: Bắt buộc khai và nộp thuế TNCN
Công thức tính:
Số thuế TNCN phải nộp = Doanh thu tính thuế x Tỷ lệ phần trăm thuế TNCN phù hợp
- Ví dụ: Cửa hàng bán lẻ hàng hóa, tỷ lệ thuế TNCN là 0,5%. Nếu doanh thu năm là 400 triệu đồng, thuế TNCN phải nộp:
400.000.000 x 0,5% = 2.000.000 đồng/năm
Một bí quyết tôi thường khuyên các chủ hộ: “Hãy lưu giữ sổ sách bán hàng, chứng từ đầu vào – đầu ra càng chi tiết càng tốt. Không chỉ giúp giảm sai sót, mà còn bảo vệ quyền lợi nếu xảy ra tranh chấp hoặc phải giải trình với cơ quan thuế.”
Lưu ý: Doanh thu tính thuế GTGT và TNCN của hộ/cá nhân kinh doanh bao gồm toàn bộ tiền bán hàng, cung ứng dịch vụ, gia công, hoa hồng… trong kỳ.
Nếu vừa có doanh thu khoán (do cơ quan thuế xác định) vừa có doanh thu từ xuất hóa đơn lẻ (cho từng dịch vụ hoặc lần bán hàng), thì doanh thu tính thuế là tổng cộng của hai khoản này.
Bên cạnh ba sắc thuế chính trên, một số hộ kinh doanh trong lĩnh vực đặc thù (xăng dầu, khoáng sản, bảo vệ môi trường…) cần chú ý các loại thuế đặc thù khác theo luật hiện hành.
Kinh doanh nhỏ lẻ có phải đăng ký kinh doanh không?
Không phải ai mở hàng quán nhỏ hay kinh doanh không thường xuyên cũng cần đăng ký kinh doanh.
Theo quy định mới nhất, các hoạt động sau đây không bắt buộc đăng ký kinh doanh:
- Bán hàng rong, bán tại chợ hoặc điểm tập kết tự phát
- Các dịch vụ đơn giản: đánh giày, cắt tóc vỉa hè, gội đầu, làm móng, tắm giặt, dạy học tại nhà…
- Bán sách, báo, tạp chí, vé số và các mặt hàng lưu niệm nhỏ lẻ
- Kinh doanh dịch vụ ăn uống vỉa hè, tại lề đường
- Chụp ảnh, quay phim nhỏ lẻ – không hợp đồng dài hạn
- Dịch vụ trông giữ xe không thường xuyên, không cố định địa điểm
Tuy vậy, hầu hết các ngành nghề còn lại (kinh doanh thường xuyên, có địa điểm rõ ràng) vẫn phải thực hiện nghĩa vụ đăng ký kinh doanh tại cơ quan quản lý nhà nước.
Gốc rễ của sự phát triển bền vững là minh bạch: hãy cân nhắc đăng ký kinh doanh dù chỉ là cửa hàng nhỏ, điều này không chỉ giúp bạn làm ăn hợp lệ mà còn tạo niềm tin với khách hàng, đối tác.
Cách xác định doanh thu tính thuế cho hộ kinh doanh
Doanh thu tính thuế là căn cứ then chốt để xác định các khoản thuế GTGT, TNCN và lệ phí môn bài mỗi năm.
4.1 Ngành nghề và tỷ lệ thuế suất áp dụng
Hiện tại, pháp luật có quy định rõ các tỷ lệ thuế cho từng nhóm ngành:
| Ngành nghề | Tỷ lệ thuế GTGT | Tỷ lệ thuế TNCN |
|---|---|---|
| Phân phối, cung cấp hàng hóa | 1% | 0,5% |
| Dịch vụ, xây dựng không bao thầu vật liệu | 5% | 2% |
| Sản xuất, vận tải, xây dựng có bao thầu vật liệu | 3% | 1,5% |
4.2 Thời điểm xác định doanh thu tính thuế
- Đối với hộ kinh doanh áp dụng thuế khoán: Từ ngày 20/11 đến 15/12 năm trước liền kề năm thuế.
- Hộ kinh doanh mới thành lập hoặc thay đổi ngành nghề/quy mô: Trong 10 ngày kể từ khi bắt đầu hoạt động hoặc thay đổi.
- Nếu chọn tính thuế theo hóa đơn: Thời điểm hoàn tất giao hàng, cung cấp dịch vụ, nghiệm thu công trình.
Bí quyết thực tế: Làm rõ từng ngành nghề trong kinh doanh sẽ giúp bạn áp dụng đúng tỷ lệ thuế, không lo thiệt thòi hoặc bị xử phạt do nhầm lẫn.
Nộp thuế theo phương pháp kê khai có phải quyết toán thuế không?
Rất nhiều cá nhân, hộ kinh doanh lo ngại về việc quyết toán thuế cuối năm, nhất là với phương pháp kê khai. Tuy nhiên, theo Thông tư 40/2021/TT-BTC:
- Hộ kinh doanh – cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai KHÔNG phải thực hiện quyết toán thuế!
- Chỉ cần khai và nộp thuế định kỳ (hàng tháng hoặc hàng quý) tùy vào doanh thu, không cần làm thủ tục quyết toán tổng hợp thêm.
- Bạn nên lưu trữ sổ sách, hóa đơn, chứng từ đầy đủ để phòng trường hợp cơ quan thuế rà soát lại doanh thu.
“Đơn giản hóa thủ tục bằng lựa chọn phương pháp phù hợp sẽ giúp nhẹ đầu – nhẹ thủ tục.”
Cá nhân kinh doanh nào được nộp thuế theo từng lần phát sinh?
Một số trường hợp kinh doanh không thường xuyên, không cố định địa điểm sẽ được phép nộp thuế theo từng lần phát sinh.
- Cá nhân kinh doanh lưu động (bán hàng dạo, đi các tỉnh…)
- Cá nhân là chủ thầu xây dựng tư nhân không có nơi cố định
- Cá nhân chuyển nhượng tên miền internet quốc gia “.vn”
- Cá nhân kinh doanh sản phẩm/dịch vụ nội dung số nhưng không chọn phương pháp kê khai
Với trường hợp trên: không bắt buộc chế độ kế toán, nhưng phải lưu giữ hóa đơn, hợp đồng, chứng từ về hàng hóa, dịch vụ phát sinh và khai nộp từng đợt khi phát sinh doanh thu.
“Bạn càng nắm chắc quy định, việc kinh doanh lưu động hay thời vụ càng chủ động, thuận lợi và nhẹ nhàng!”
Chuẩn bị và nộp hồ sơ khai thuế khoán cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh
7.1 Hồ sơ khai thuế khoán gồm các loại giấy tờ:
- Tờ khai thuế (Mẫu 01/CNKD) – thực hiện nộp vào cuối năm hoặc khi phát sinh nghĩa vụ thuế
- Bản sao hợp đồng kinh tế (nếu có cung cấp dịch vụ/hàng hóa hợp đồng với đối tác)
- Bản sao biên bản nghiệm thu/thanh lý hợp đồng (nếu có)
- Các tài liệu chứng minh nguồn gốc hàng hóa, dịch vụ (hóa đơn mua đầu vào, bảng kê nhập hàng, chứng từ nhập khẩu…)
Hồ sơ có thể nộp trực tiếp tại chi cục thuế quản lý hoặc nộp trực tuyến qua Cổng thông tin Thuế điện tử.
Mẹo nhanh: Nếu hộ kinh doanh thuế khoán có xuất hóa đơn lẻ, hồ sơ khai thuế bổ sung thêm hợp đồng hoặc biên bản liên quan đến hóa đơn.
7.2 Thời hạn nộp hồ sơ khai thuế khoán
- Định kỳ hàng năm: Chậm nhất ngày 15/12 mỗi năm.
- Hộ mới thành lập, thay đổi ngành nghề hoặc chuyển đổi phương pháp khai thuế: Trong vòng 10 ngày kể từ khi bắt đầu/ thay đổi.
- Kê khai hóa đơn lẻ: Trong 10 ngày kể từ phát sinh doanh thu dùng hóa đơn.
Lưu ý rằng, việc tuân thủ đúng hạn không chỉ tránh xử phạt vi phạm mà còn thể hiện uy tín, trách nhiệm của người kinh doanh trong mắt nhà nước và khách hàng.
“Trở thành chủ hộ kinh doanh hiện đại không chỉ ở cách vận hành cửa hàng, mà còn ở tư duy chủ động ứng xử với quy định pháp luật.”
Một số kinh nghiệm thực tế, so sánh và gợi ý hỗ trợ
- So với doanh nghiệp lớn: Thủ tục, mức thuế của hộ kinh doanh nhỏ lẻ đơn giản hơn, nhưng đồng thời phải chủ động hơn nhiều về giấy tờ, khai báo, lưu trữ hóa đơn. Hạn chế lớn nhất là khó khấu trừ chi phí nhiều như doanh nghiệp.
- Ưu tiên minh bạch: Nếu xác định phát triển lâu dài, bạn nên lập sổ sách, lưu hóa đơn ngay từ đầu, tìm hiểu tỷ lệ thuế ngành nghề mình kinh doanh thay đổi hàng năm.
- Định kỳ kiểm tra thông tin, cập nhật mới: Chính sách thuế thay đổi thường xuyên, bạn nên theo dõi các kênh thông tin chính thống hoặc dịch vụ kế toán uy tín.
Chú ý đặc biệt: Nên hỏi rõ cán bộ thuế tỷ lệ khoán năm mới và kiểm tra lại trước khi ký xác nhận doanh thu khoán. Điều này giúp bạn tránh bị ấn định mức không sát với thực tế.
Đồng hành cùng sự phát triển minh bạch và tuân thủ
Bất kể bạn là hộ buôn bán nhỏ lẻ hay doanh nghiệp cá thể quy mô vừa, việc hiểu rõ và tuân thủ các quy định thuế hiện hành là nền tảng cho sự phát triển bền vững và uy tín lâu dài. Những chính sách mới luôn mở ra cơ hội – và chỉ ai chủ động cập nhật mới tận dụng được tốt nhất!
Bạn có thể lưu lại bài viết này, hoặc thường xuyên theo dõi các thông tin mới nhất và tư vấn giá trị về các chính sách thuế, kế toán dành riêng cho hộ kinh doanh cá thể, doanh nghiệp nhỏ tại website Kế toán Thuế Online và Facebook KTO. Đội ngũ chuyên gia KTO luôn sẵn sàng đồng hành, cập nhật các tin tức quan trọng nhất – giúp bạn chủ động, an tâm trong kinh doanh mỗi ngày.
Kinh doanh an tâm là kinh doanh bền vững. Hãy dành thời gian tìm hiểu – đầu tư cho sự minh bạch và uy tín từ những điều nhỏ nhất, bạn sẽ luôn vững vàng trước mọi thay đổi của thị trường và chính sách nhà nước.
Nguồn tham khảo
- Thông tư 40/2021/TT-BTC – Hướng dẫn thuế GTGT, TNCN đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh
- Nghị định 22/2020/NĐ-CP, Nghị định 39/2007/NĐ-CP, Nghị định 01/2021/NĐ-CP
- Cổng thông tin Tổng cục Thuế Việt Nam