Điều gì đang khiến nhiều chủ doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh cá thể tại Việt Nam cảm thấy băn khoăn, thậm chí “mất ngủ” những ngày gần đây? Một phần nguyên nhân chính bắt nguồn từ những đề xuất và thay đổi về chính sách thuế, nhất là liên quan đến thuế thu nhập cá nhân, thuế trên chuyển nhượng bất động sản và hoạt động đầu tư chứng khoán. Giữa bối cảnh các quy định liên tục cập nhật cùng nhiều tranh luận trái chiều, việc hiểu rõ bản chất vấn đề giúp chúng ta không chỉ đảm bảo tuân thủ pháp luật mà còn tối ưu hiệu quả kinh doanh, hạn chế được các rủi ro “vô hình” về tài chính.
Toàn cảnh những thay đổi mới nổi bật trong chính sách thuế
Việc Nhà nước thường xuyên điều chỉnh các chính sách thuế xuất phát từ mong muốn phù hợp với bối cảnh kinh tế – xã hội, tăng nguồn thu ngân sách, đồng thời hỗ trợ quá trình phát triển của cộng đồng doanh nghiệp. Tuy nhiên, mỗi quyết định mới đều ảnh hưởng tới dòng tiền, chiến lược tài chính, cũng như quy trình vận hành của hàng triệu doanh nghiệp nhỏ và các hộ kinh doanh cá thể.
- Thuế thu nhập cá nhân (TNCN): Đang được đề xuất giảm số bậc thuế và nâng mức giảm trừ gia cảnh.
- Thuế từ chuyển nhượng bất động sản: Đề xuất áp thuế 20% trên khoản lãi thay cho phương pháp tính cũ.
- Thuế cho hoạt động đầu tư chứng khoán: Ý tưởng đánh thuế trực tiếp trên lợi nhuận với mức cao hơn trước.
- Thuế trên kinh doanh qua sàn thương mại điện tử: Yêu cầu sàn khấu trừ, nộp thay và kê khai định kỳ.
- Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp: Triển khai quy định mới về tín dụng, công nghệ, mở rộng quy mô và giảm áp lực thuế.
Nhận diện các đề xuất nổi bật về thuế hiện nay
1. Điều chỉnh thuế thu nhập cá nhân: Giảm bậc, tăng giảm trừ — lợi ích và thách thức
Đề xuất rút ngắn biểu thuế TNCN từ 7 xuống 5 bậc, đồng thời nâng mức giảm trừ gia cảnh lên tới 15,5 triệu đồng. Đối với các hộ kinh doanh hoặc cá nhân có thu nhập trung bình khá, việc này tạo ra “khoảng thở” tài chính. Tuy nhiên, vẫn còn câu hỏi lớn về sự phù hợp giữa mặt bằng sống ở nông thôn và thành thị.
- Lợi ích: Đơn giản hóa cách tính, giảm áp lực cho người nộp thuế có thu nhập trung bình – thấp.
- Băn khoăn: Chênh lệch mức sống giữa các vùng miền lớn; vẫn có nguy cơ gây khó khăn nhóm thu nhập cao khi thuế suất ở bậc cuối vẫn duy trì ở mức cao.
“Việc điều chỉnh biểu thuế lũy tiến sẽ hợp lý hơn nếu dựa vào mức sống từng vùng, chứ không nên ‘cào bằng’ giữa các đô thị lớn và vùng nông thôn.”
2. Thuế chuyển nhượng bất động sản: Tăng thuế suất, ai chịu thiệt?
Thay vì đánh thuế trên doanh thu chuyển nhượng hoặc mức thu cố định như hiện tại, đề xuất mới chuyển sang tính thuế trên phần lãi (tiền lời) với mức thuế 20%. Câu hỏi đặt ra ai sẽ là người gánh chịu chi phí này — bên bán, bên mua hay cả hai?
- Người bán: Có thể tăng giá bán để bù đắp chi phí thuế.
- Người mua: Cuối cùng là người phải trả mức giá cao hơn, gián tiếp “gánh” phần thuế đó.
- Nhà nước: Tăng nguồn thu từ hoạt động đầu tư, phòng chống đầu cơ lướt sóng đất.
Một điểm tích cực là biện pháp này hướng tới mục tiêu hạn chế đầu cơ, đảm bảo thị trường bất động sản lành mạnh. Song trên thực tế, không ít doanh nghiệp bất động sản phản ánh những nỗi lo:
“Áp thuế lãi suất cao có thể khiến giá nhà tăng lên, người mua càng khó tiếp cận, khó đạt mục tiêu an cư lâu dài.”
3. Đánh thuế lãi đầu tư chứng khoán: Nên thế nào để vừa công bằng vừa phát triển?
Bản chất của việc đánh thuế trên lãi chứng khoán là hướng tới sự công bằng trong hệ thống thuế. Tuy nhiên, mức thuế suất đề xuất 20% hiện đang cao hơn mặt bằng khu vực. Điều này khiến nhà đầu tư, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và hộ cá nhân, có thể “chùn chân” trước những rào cản thuế mới.
- Lợi thế: Đảm bảo nguồn thu ổn định, minh bạch hóa dòng tiền đầu tư.
- Cuộc tranh luận: Nếu mức thuế sát trần, có thể dẫn tới hiện tượng rút vốn hoặc đầu tư “chui”.
Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, nhiều nước đang duy trì mức thuế lãi chứng khoán chỉ 10–15%. Điều quan trọng là tạo môi trường đầu tư lâu dài, ổn định. Việc tăng thuế quá mạnh sẽ phản tác dụng, kìm hãm sự lớn mạnh của thị trường vốn trong nước.
Bối cảnh chính sách mới về thuế cho doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh và kinh doanh điện tử
1. Chính sách thuế đối với kinh doanh qua sàn thương mại điện tử
Sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử (TMĐT) đã tạo ra những thay đổi lớn trong cách Nhà nước quản lý và thu thuế. Gần đây, các quy định mới yêu cầu:
- Sàn thương mại điện tử phải khấu trừ, nộp thay thuế cho cả tổ chức và cá nhân kinh doanh trên sàn.
- Khai báo định kỳ cho tất cả các giao dịch đủ điều kiện.
- Hỗ trợ hoàn thuế với trường hợp doanh thu dưới ngưỡng chịu thuế.
Điều này góp phần siết chặt quản lý nhưng cũng tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ kinh doanh cá thể vận hành minh bạch, đảm bảo quyền lợi hơn trong các tranh chấp.
“Minh bạch hóa giao dịch qua TMĐT là bước đi tất yếu để phát triển kinh doanh số bền vững.”
2. Các chính sách hỗ trợ mới dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ
Song hành với việc tăng cường quản lý, Nhà nước tiếp tục triển khai các gói giải pháp hỗ trợ về tín dụng, ứng dụng công nghệ, giúp doanh nghiệp mở rộng quy mô và tăng năng lực cạnh tranh.
- Miễn, giảm thuế với một số ngành, lĩnh vực ưu tiên.
- Hỗ trợ triển khai hóa đơn điện tử, phần mềm bán hàng tích hợp.
- Khuyến khích ứng dụng giải pháp tài chính số, nâng cao năng lực quản lý tài chính – kế toán.
Ví dụ, VietinBank vừa ra mắt gói tài chính giúp hộ kinh doanh mở tài khoản, vay vốn, sử dụng hóa đơn điện tử theo Nghị định 70 – một bước cải thiện lớn để tiết kiệm thời gian, chi phí giao dịch hằng ngày.
Một số trường hợp thực tế và bài học cho doanh nghiệp nhỏ
Trong thực tiễn, không ít doanh nghiệp và hộ kinh doanh đã phải “đau đầu” khi đối mặt với các quy định thuế mới, nhất là khi chưa quen với quy trình kê khai điện tử hoặc phải cập nhật thay đổi từng ngày.
1. Khi hợp nhất sáp nhập, xử lý thuế ra sao?
- Có thể gặp khó khăn khi chuyển đổi thông tin khách hàng, địa chỉ giao dịch, xuất hóa đơn mới.
- Nên chủ động liên hệ với chi cục thuế và cập nhật hệ thống phần mềm kế toán ngay sau khi có quyết định hành chính.
- Mẹo nhỏ: Luôn lưu trữ file mềm các chứng từ xuất hóa đơn trước đây để dễ đối chiếu khi có thay đổi địa giới hành chính.
2. Thuế suất thu nhập doanh nghiệp cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ
Nhiều người thắc mắc liệu doanh thu dưới 3 tỷ đồng/năm có được áp thuế suất ưu đãi thấp hơn không.
- Theo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp mới nhất, mức thuế phổ biến vẫn là 20%.
- Tuy nhiên, với ngành đặc thù hoặc doanh nghiệp tham gia các lĩnh vực ưu đãi đầu tư, có thể được áp dụng mức thuế suất thấp hơn theo quyết định của cơ quan thuế.
“Hãy chủ động xin tư vấn từ cơ quan thuế địa phương hoặc chuyên gia kế toán, không nên ‘tự luận’ để tránh bị phạt vì khai báo sai.”
3. Tránh vi phạm chuyển khoản để “né thuế”
Đã có nhiều trường hợp bị xử lý nghiêm do cố tình từ chối giao dịch qua chuyển khoản nhằm lách thuế. Hành động này không chỉ vi phạm quy định mà còn ảnh hưởng đến hình ảnh công ty.
- Dùng các phương thức thanh toán minh bạch không chỉ phòng ngừa rủi ro pháp lý mà còn giúp dễ kiểm soát dòng tiền.
- Luôn lưu giữ lại hóa đơn điện tử, sao kê ngân hàng để đối chiếu khi cần thiết.
Mẹo nhanh: Quản lý các khoản thu qua tài khoản ngân hàng bằng phần mềm kế toán – vừa tiết kiệm thời gian, vừa dễ kiểm tra báo cáo khi cơ quan thuế yêu cầu!
So sánh chính sách thuế lãi chứng khoán và bất động sản: Việt Nam & quốc tế
Khi bàn về việc áp thuế lãi đầu tư và chuyển nhượng tài sản, nhiều doanh nghiệp thường so sánh chính sách trong nước với khu vực – để từ đó có cái nhìn khách quan hơn về sự phù hợp:
- Trong khu vực: Thái Lan, Singapore, Indonesia thường áp mức thuế 10% – 15% đối với lãi đầu tư chứng khoán, chuyển nhượng bất động sản.
- Ở Việt Nam: Mức đề xuất đang ở ngưỡng 20%, có thể cao hơn mặt bằng chung, dẫn tới tranh luận về “sốc thuế” và tính cạnh tranh đầu tư quốc tế.
- Kinh nghiệm quốc tế: Mỹ từng có các đề xuất miễn thuế lãi chuyển nhượng bất động sản nhằm kích cầu thị trường, nhưng áp dụng linh hoạt từng giai đoạn.
“Thuế đầu tư cần cân bằng giữa mục tiêu tăng nguồn thu và nuôi dưỡng động lực kinh doanh lâu dài. Đừng để gánh nặng thuế tạo ra tâm lý ‘ngại lớn’ cho các doanh nghiệp nhỏ, nhà đầu tư bắt đầu khởi nghiệp.”
Một số mẹo, bí quyết giúp doanh nghiệp nhỏ tối ưu hóa thuế vụ
Tư duy chủ động, minh bạch và liên tục cập nhật thông tin là chìa khóa thành công trong quản trị thuế dành cho doanh nghiệp vừa – nhỏ, cá thể:
- Xây dựng hệ thống sổ sách, hóa đơn đầy đủ: Bằng phần mềm kế toán hiện đại, dễ dàng cập nhật và lưu trữ.
- Không trì hoãn nghĩa vụ kê khai, nộp thuế: Có thể đăng ký nộp thuế điện tử, sử dụng dịch vụ đại lý thuế để hỗ trợ.
- Tránh “né thuế”, khai báo thiếu trung thực: Dễ bị phạt, ảnh hưởng lâu dài tới thương hiệu và hoạt động kinh doanh.
- Theo dõi sát các quy định mới: Thường xuyên truy cập website của cơ quan thuế hoặc các kênh chuyên ngành tài chính, kế toán để không bị bỏ lỡ thông tin thay đổi.
- Chủ động tìm tòi, đặt câu hỏi: Không ngại hỏi chuyên gia, tham gia hội thảo, lớp đào tạo về thuế.
Mẹo quản lý: Cài đặt lịch nhắc nhở các kỳ kê khai, nộp thuế trên điện thoại thông minh hoặc phần mềm quản trị doanh nghiệp.
Bạn cũng có thể liên hệ các đơn vị chuyên nghiệp như Kế toán Thuế Online (KTO) để nhận giải đáp, hỗ trợ cập nhật chính sách và tư vấn quản lý thuế phù hợp.
Cơ hội và thách thức phía trước: Cần chủ động – không “bị động” với thuế
Dù đang ở “tâm chấn” của những thay đổi, điều quan trọng cho doanh nghiệp nhỏ và hộ kinh doanh là giữ thái độ cởi mở, sẵn sàng thích nghi. Ở góc độ chuyên gia, tôi tin rằng: Tuân thủ tốt các quy định thuế vừa giúp doanh nghiệp đứng vững trên thị trường, vừa gây dựng uy tín với khách hàng, bạn hàng, đối tác và cơ quan quản lý nhà nước. Hơn thế, việc này còn mở ra cơ hội mới để doanh nghiệp tự tin vươn xa, không còn “dè chừng” trước mỗi cuộc kiểm tra, quyết toán.
“Kinh doanh bền vững bắt đầu từ việc xây dựng nền tảng tài chính – kế toán minh bạch. Hãy coi việc chủ động cập nhật chính sách thuế là một phần văn hóa doanh nghiệp thành công, chứ đừng xem là ‘gánh nặng’ phải gồng mình chống đỡ.”
Nếu thấy bối rối hoặc muốn cập nhật nhanh các xu hướng, bạn hãy theo dõi các thông tin mới nhất và những tư vấn giá trị từ Kế toán Thuế Online trên website Kế toán Thuế Online và Facebook KTO để cùng chuẩn bị sẵn sàng, chinh phục các thách thức tài chính – thuế vụ phía trước.
Nguồn tham khảo
- Website Tổng Cục Thuế: https://www.gdt.gov.vn
- VnExpress Kinh doanh – Chuyên mục Thuế
- Luật Thuế sửa đổi, các nghị định hướng dẫn của Bộ Tài chính
- Kinh nghiệm tư vấn thực tế từ đội ngũ Kế toán Thuế Online (KTO)