Quản trị doanh nghiệp trong bối cảnh kinh tế đầy biến động ngày nay luôn đòi hỏi các nhà quản lý không chỉ cẩn trọng ở khâu vận hành, phát triển thị trường mà còn phải chú trọng đến khía cạnh pháp lý, tài chính – đặc biệt là các quy định về thuế. Đâu đó, việc tuân thủ các chính sách thuế không chỉ dừng lại ở trách nhiệm, mà còn là chìa khóa giúp doanh nghiệp, hộ kinh doanh yên tâm phát triển bền vững, tránh rủi ro pháp lý, tối ưu tài chính. Gần đây, dự thảo sửa đổi các quy định về nộp thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đối với cổ tức nhận được nhiều sự quan tâm từ cộng đồng doanh nghiệp, kế toán – thuế, đặc biệt với những ai đang là cổ đông cá nhân nhận cổ tức bằng tiền, bằng chứng khoán hoặc các hình thức lợi tức tăng vốn. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu sâu hơn về đề xuất mới, điểm cần lưu ý, lời khuyên thực tế để doanh nghiệp, cá nhân an tâm, chủ động trước mọi thay đổi.
Bối cảnh và mục tiêu của việc sửa đổi quy định nộp thuế TNCN khi nhận cổ tức
Trong thời gian qua, quy định về việc kê khai, khấu trừ và nộp thuế TNCN đối với thu nhập từ cổ tức cho các cá nhân nhận cổ tức vẫn còn một số bất cập. Điều này không chỉ ảnh hưởng tới việc tuân thủ pháp luật của các doanh nghiệp, mà còn gây không ít khó khăn cho chính các cổ đông cá nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh muốn minh bạch tài chính.
Mục tiêu sửa đổi là đơn giản hóa thủ tục, giảm chi phí tuân thủ, minh bạch hóa nghĩa vụ thuế và đảm bảo sự công bằng trong thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước.
Theo Bộ Tài chính, các đề xuất điều chỉnh trong Nghị định mới hướng tới:
- Đảm bảo tính nhất quán với các quy định pháp luật khác về thuế, doanh nghiệp.
- Đơn giản hóa thủ tục hành chính, cắt giảm chi phí tuân thủ cho người nộp thuế.
- Minh bạch hóa các quy định, giảm thiểu khả năng bị lợi dụng để trì hoãn nghĩa vụ thuế.
- Tạo môi trường thuận lợi, nâng cao trách nhiệm và dịch vụ cho doanh nghiệp, người dân.
Những điểm mấu chốt trong đề xuất sửa đổi quy định nộp thuế TNCN với cổ tức
1. Giải thích lại các “điểm nghẽn” cũ
Trước đây, thời điểm khấu trừ, kê khai, nộp thuế TNCN với cổ tức bằng chứng khoán được quy định chưa thực sự thống nhất giữa các văn bản như Nghị định 126/2020/NĐ-CP và Nghị định 65/2013/NĐ-CP, dẫn đến lúng túng trong thực hiện. Ngoài ra, quy trình kê khai nhiều bước; thời điểm xác định nghĩa vụ thuế chưa sát với thực tế nhận thu nhập; còn tình trạng “kéo dài” nghĩa vụ nộp thuế.
- Chưa thống nhất về thời điểm xác định số thuế phải nộp.
- Khó cho doanh nghiệp, đến hạn trả cổ tức rồi vẫn bị động về hồ sơ thuế.
- Doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh tự làm giấy tờ dễ sai sót, gia tăng rủi ro bị xử phạt.
“Quy định càng minh bạch, càng dễ thực thi – là cơ sở cho doanh nghiệp vận hành thuận lợi và chủ động phòng ngừa rủi ro thuế.” – Chuyên gia Kế toán Thuế Online (KTO).
2. Nội dung 3 nhóm sửa đổi lớn
Trong dự thảo sửa đổi lần này, Bộ Tài chính tập trung vào ba nhóm nội dung chính:
- Điều chỉnh quy định về khai thuế TNCN đối với các trường hợp như:
- Cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán.
- Cổ đông hiện hữu nhận thưởng bằng chứng khoán.
- Cá nhân được ghi nhận phần vốn tăng thêm do lợi tức ghi tăng vốn.
- Bổ sung, điều chỉnh một số điều khoản chi tiết nhằm:
- Bỏ các quy định không còn phù hợp hoặc gây phức tạp.
- Thống nhất lại các quy định để phù hợp thực tiễn và Luật Doanh nghiệp.
- Hướng dẫn rõ ràng về trách nhiệm khấu trừ, khai và nộp thuế.
- Cắt giảm, đơn giản hóa các thủ tục hành chính liên quan đến kê khai, chứng từ, hồ sơ thuế – giúp các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh tiết kiệm thời gian, công sức.
3. Cụ thể hóa thời điểm khấu trừ thuế TNCN với cổ tức bằng chứng khoán
Một trong những điểm gây băn khoăn lớn nhất cho doanh nghiệp, cổ đông cá nhân là khi nào thực hiện khấu trừ, khai và nộp thuế?
Dự thảo mới làm rõ: Thời điểm khấu trừ thuế TNCN đối với cổ tức bằng chứng khoán là thời điểm doanh nghiệp trả cổ tức, trả thưởng (ghi rõ trên thông báo gửi đến cổ đông) theo quy định tại khoản 4 Điều 135 Luật Doanh nghiệp.
“Có ngày trả cổ tức cụ thể, ngày nhận hưởng quyền, thì doanh nghiệp chủ động khấu trừ luôn thuế cá nhân tại thời điểm đó – vừa rõ ràng, vừa hạn chế việc kéo dài nghĩa vụ thuế.” – Nhận định thực tế từ chuyên viên thuế doanh nghiệp.
Ngoài ra, nếu doanh nghiệp tăng vốn cho thành viên thông qua ghi tăng lợi tức vào phần vốn góp, thì cũng tiến hành khấu trừ thuế ngay thời điểm ghi nhận tăng vốn.
4. Quy trình và hồ sơ kê khai, nộp thuế được giản lược
- Tổ chức trả thu nhập chủ động khấu trừ, khai và nộp thuế thay cho cổ đông (có thể thực hiện khai thuế theo tháng hoặc quý).
- Hồ sơ khai thuế: Tuân thủ theo hướng dẫn pháp luật về quản lý thuế, không phát sinh thủ tục mới gây phức tạp.
- Cách tính thuế giữ nguyên, dễ áp dụng:
Thuế TNCN phải khấu trừ = Giá trị cổ tức/lợi tức thưởng x 5%
Mẹo nhỏ: Doanh nghiệp nên chủ động lưu trữ danh sách cổ đông, quyết định chia cổ tức – thưởng, thông báo trả cổ tức, và chứng từ khấu trừ thuế dưới dạng điện tử. Việc này giúp đối chiếu, giải trình nhanh nếu có “kiểm” từ cơ quan thuế hoặc cần chứng minh sự tuân thủ trong các giao dịch liên kết, cổ đông nước ngoài.
Các lưu ý thực tế cho doanh nghiệp vừa & nhỏ, hộ kinh doanh sở hữu cổ phần
1. Chuẩn hóa quy trình trả cổ tức
- Trước khi thực hiện trả cổ tức (bằng tiền mặt hay chứng khoán…), hãy đảm bảo Hội đồng quản trị/chủ doanh nghiệp lập đầy đủ danh sách cổ đông, xác định chính xác mức cổ tức – thời gian – phương thức chi trả.
- Gửi thông báo trả cổ tức với đầy đủ thông tin (như tên, địa chỉ, số cổ phần, mức cổ tức, thời gian và phương thức trả), đồng thời lưu trữ email/thông báo để chứng minh quy trình minh bạch.
- Ngay sau khi có thông báo trả cổ tức, tiến hành khấu trừ và kê khai, nộp thuế cho từng cá nhân nhận cổ tức – tránh bị động khi kiểm tra hoặc chốt số liệu với cổ đông.
Bí quyết quản trị quyền lợi cổ đông: Luôn chủ động truyền thông việc khấu trừ thuế, kê khai nộp thay để cổ đông yên tâm, tránh những thắc mắc hoặc khiếu nại kéo dài.
2. Đối với nghiệp vụ tăng vốn – lợi tức ghi tăng vốn
- Trường hợp không trả cổ tức bằng tiền hay cổ phiếu mà ghi tăng phần vốn góp cho cổ đông cá nhân, hãy chủ động xác định giá trị lợi tức, thời điểm ghi tăng vốn.
- Cần thực hiện khấu trừ, kê khai và nộp thuế ngay tại thời điểm ghi nhận.
- Luôn lưu lại các biên bản họp, quyết định tăng vốn, bảng xác nhận nhận vốn tăng mới.
“Đối với doanh nghiệp nhỏ, việc chuẩn hóa và lưu trữ hồ sơ, minh bạch thời điểm phát sinh nghĩa vụ thuế giúp kiểm soát rủi ro, dễ dàng hợp tác khi kiểm toán, báo cáo định kỳ với cơ quan chức năng.” – Chia sẻ từ một doanh nghiệp SME ở TP.HCM.
3. Đừng bỏ lỡ những thay đổi về miễn giảm, ưu đãi thuế
- Luôn cập nhật các danh mục đối tượng miễn thuế, các trường hợp không phải khấu trừ thuế TNCN với thu nhập cổ tức/chứng khoán. Đã có đề xuất danh mục 26 loại hàng hóa dịch vụ miễn thuế GTGT; với TNCN từ cổ tức, bạn cũng cần lưu ý các trường hợp được miễn hoặc áp dụng thuế suất ưu đãi nếu có thay đổi.
- Khi quy định mới ban hành, hãy tranh thủ tham khảo ý kiến chuyên gia nhằm tận dụng các ưu đãi hợp pháp, giảm thiểu rủi ro vi phạm.
So sánh: Trước và Sau khi sửa đổi quy định
| Tiêu chí | Trước Sửa đổi | Sau Sửa đổi |
|---|---|---|
| Thời điểm khấu trừ thuế TNCN | Khó thống nhất, dễ nhầm lẫn, có thể kéo dài nghĩa vụ | Xác định rõ theo ngày trả cổ tức/thưởng trên thông báo |
| Đơn vị kê khai, nộp thuế | Có thể cổ đông tự khai (dễ sai sót), hoặc doanh nghiệp kê khai thay | Doanh nghiệp chủ động khấu trừ, khai và nộp thay cho cổ đông |
| Thủ tục hành chính | Nhiều bước, giấy tờ dễ rườm rà | Đơn giản hóa, hồ sơ thực hiện theo quy định chung, tránh phát sinh ➝ tiết kiệm thời gian |
| Nguy cơ rủi ro thuế | Dễ bị truy thu, phạt do sai sót hoặc chậm thực hiện | Giảm thiểu rủi ro, minh bạch, kiểm soát tốt thời điểm phát sinh, lưu hồ sơ điện tử thuận lợi |
Lời khuyên cho quản lý tài chính, kế toán ở doanh nghiệp nhỏ
- Nắm chắc đối tượng, hình thức nhận cổ tức: Tiền mặt, cổ phiếu thưởng, lợi tức tăng vốn đều phải áp dụng quy trình khấu trừ, khai và nộp đúng quy định.
- Chủ động cập nhật văn bản pháp luật: Hãy vào các website chính thống, hoặc theo dõi thông tin qua các trang tư vấn uy tín để không bỏ lỡ điểm điều chỉnh, thông báo mới từ cơ quan nhà nước.
- Lưu trữ hồ sơ cẩn thận: Các email, biên bản họp HĐQT, thông báo trả cổ tức, phiếu xác nhận nhận cổ tức, bảng kê khai thuế… nên chuyển sang lưu trữ điện tử định kỳ, giúp tra cứu và xử lý nhanh nhất khi cần.
- Đào tạo và chia sẻ nội bộ: Các bộ phận kế toán – tài chính, chủ doanh nghiệp cần hiểu thống nhất để tránh mỗi nơi làm mỗi kiểu, gây rối quy trình và rơi vào vòng “kiểm tra” mất thời gian.
- Đừng ngần ngại hỏi chuyên gia: Khi có thắc mắc về điểm mới, hoặc chưa rõ trường hợp đặc biệt của doanh nghiệp mình, hãy liên hệ chuyên gia kiểm toán, tư vấn thuế – hoặc tổ chức cập nhật như KTO để được hướng dẫn chi tiết.
“Tuân thủ chuẩn – hoạt động ổn định – nội bộ yên tâm – đối tác tín nhiệm. Đó là bí quyết phát triển bền vững cho mọi doanh nghiệp, dù lớn hay nhỏ!”
Bạn có thể lựa chọn giải pháp theo dõi website, Fanpage hoặc đăng ký nhận bản tin từ các đơn vị tư vấn uy tín để không bị động trước các thay đổi chính sách mới. Hãy tích cực trao đổi với nhân viên kế toán, kiểm toán về bất kỳ khoản cổ tức nào bạn nhận được hoặc có kế hoạch nhận trong năm tài chính.
Bạn đã sẵn sàng cho chính sách thuế mới về cổ tức?
Nếu là quản lý hay chủ sở hữu doanh nghiệp vừa và nhỏ, việc chủ động bắt nhịp với thay đổi không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật, mà còn mở ra cơ hội tối ưu chi phí, nâng cao vị thế trên thị trường. Hãy xem đây là dịp để rà soát lại quy trình, cập nhật kiến thức và tập trung vào xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, vững mạnh hơn.
Tôi tin rằng, chỉ cần chủ động học hỏi và thực hành, bất cứ ai – từ chủ doanh nghiệp đến kế toán trưởng, rồi các nhà đầu tư cá nhân – đều có thể thích ứng nhanh và hưởng lợi từ những thay đổi tích cực của chính sách thuế. Đừng để mình bị động trước chuyển động của pháp luật!
Để không bỏ lỡ những cập nhật mới nhất cũng như nhận được các tư vấn hữu ích về quản lý thuế, tài chính – bạn có thể theo dõi thông tin từ các nguồn chính thống và đồng thời tham khảo ý kiến chuyên sâu từ các đơn vị uy tín như Kế toán Thuế Online (KTO).
Bạn hãy theo dõi các thông tin mới nhất và các tư vấn giá trị từ KTO tại website Kế toán Thuế Online và Facebook KTO
Nguồn tham khảo
- Nghị định 126/2020/NĐ-CP của Chính phủ về hướng dẫn Luật Quản lý thuế
- Luật Doanh nghiệp số 59/2020/QH14
- Dự thảo sửa đổi Nghị định 126/2020/NĐ-CP – Bộ Tài chính, năm 2025
- Các bản tin pháp luật thuế, tài chính mới nhất trên Cổng thông tin của Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế